Kompetencja i sprawności dwie strony jednego medalu- MOWY!
Sprawności decydują o procesie nabywania kompetencji. Ujawniają się one jako procesy biologiczne i czynności umysłu. Opanowanie kompetencji językowej, komunikacyjnej i kulturowej jest możliwe dzięki temu fenomenalnemu układowi percepcyjnych i realizacyjnych sprawności biologicznych- SPRAWNOŚCI!
Być sprawnym językowo, co to oznacza w praktyce? Po pierwsze dziecko powinno posiadać w pełni ukształtowany układ sprawności percepcyjnych, a więc słuch fizyczny, fonematyczny, mobilny mózg oraz oczywiście wydolną pamięć!
Po drugie dziecko powinno dysponować sprawnościami realizacyjnymi, inaczej systemowymi. Chodzi tutaj o sprawności fonologiczne, morfologiczne, leksykalne, czy składniowe.
Po trzecie dziecko powinno dysponować sprawnościami komunikacyjnymi, społecznymi, sytuacyjnymi, czy też pragmatycznymi.
Umysłowe sprawności realizacyjne pozwalają na korzystanie w procesie komunikacji z istniejących w umyśle ludzkim kompetencji.
Sprawności językowe to zagadnienie niezwykle rozbudowane. Językowy kształt wypowiedzi zależy od tego kto mówi, do kogo, w jakiej sytuacji i w jakim celu.
Nadawca budując swoją wypowiedź posługuje się kodem językowym, który jest uwarunkowany społecznie. Teksty tworzone przez niego są wyrazem realizacji określonej roli społecznej. Realizacja poszczególnych ról uzależniona jest m.in. od pozycji społecznej odbiorców, sytuacji, w której akt mowny się dokonuje oraz realizacji intencji, czyli celu wypowiedzi.
Sprawności językowe odnoszą się do całego procesu komunikacji. Sprawność ta jest wieloskładnikowa, a określają ją cztery główne komponenty.
Pełne uczestniczenie w komunikacji międzyludzkiej, jak również jej sukces uzależnione są od opanowania wszystkich typów sprawności, prezentowanych na zdjęciu obok!
Skuteczną komunikację warunkuje sprawność systemowa, którą wyznaczają możliwości nadawcy.
Nadawca zna system językowy tylko wówczas, jeżeli umie budować w tym systemie zdania gramatycznie poprawne. Jeśli tak, to stwierdzamy, że posiadł on już sprawność systemową.
Na systemową sprawność językową składają się sprawności cząstkowe. Są to tzw. sprawności formacyjne, do których zaliczmy sygnały akustyczne, optyczne, np. mimika, gesty, sprawności gramatyczne, np. morfologiczne, syntaktyczne, jak również sprawności funkcyjne, czyli poziom morfemu, wyrazu, czy zdania. Są to tak zwane sprawności semantyczne i pragamatyczne.
Dziecko w wieku 6 lat powinno mieć opanowaną językową sprawność systemową.
Językowa sprawność społeczna to układ ról społecznych, które to wyznaczają rangi rozmówców. Ich realizacja w życiu opiera się na doborze środków językowych do możliwości odbiorcy oraz funkcji jaką pełni on w społeczeństwie.
Obecność odbiorcy zawarta jest w każdym tekście i zaznaczona jest poprzez językowe wykładniki ról społecznych, np. poprzez odpowiednią składnię, czy używanie formuł grzecznościowych.
Językowa sprawność społeczna zależy od systemu wartości podzielanego przez wspólnotę. Jest to wiedza złożona utrwalona w tradycji kulturowej.
Kształtowanie tej sprawności trwa przez całe życie, bo nieustannie zmieniają się role, realizowane przez każdego człowieka, np. rola, dziecka, ucznia, studenta, ojca, matki. Językowa sprawność społeczna wymaga wiedzy na temat relacji społecznych zachodzących w danej wspólnocie komunikacyjnej i podzielanego przez tę wspólnotę systemu wartości.
Umiejętność dostosowania przekazu do sytuacji to językowa sprawność sytuacyjna. Sytuacja jako czynnik warunkujący zachowanie jest zjawiskiem złożonym, zależnym m.in. od takich czynników jak:
- Umiejętność organizacji czasu i przestrzeni.
- Odpowiedni kanał przekazu.
- Temat wypowiedzi, jej forma i gatunek.
Sprawność sytuacyjna polega na umiejętności posługiwania się językiem w wytworzonych przez ludzi sytuacjach interakcyjnych.
Jest ona bezpośrednio związana z wyborem odpowiednich środków językowych narzuconych przez temat wypowiedzi i miejsce jej powstania, kanał, czyli mówienie, pisanie oraz sposób przekazu informacji, dialog, monolog, opowiadanie, opis.
Kompetencja komunikacyjna zależy również od sprawności pragmatycznej.
To umiejętność osiągania celu założonego przez nadawcę wypowiedzi. W procesie każdej interakcji jej uczestnicy realizują jakąś intencję.
Wszystkie intencje dają się ująć w ramy emocjonalne „czuję, że…” i wolicjonalne „chcę…”.
W ramach tych intencji nadawca przekazuje swoje chcenia, które polegają z jednej strony na umiejętności informowania odbiorcy o stanach rzeczy- sprawność informacyjna, z drugiej strony na umiejętności przekazywania informacji o stosunku nadawcy do rzeczywistości -sprawności modalne.
Nadawca kierując komunikat do odbiorcy, precyzuje swój akt woli w postaci próśb, czy rozkazów. Może on również wyrażać swoje emocje, m.in. radość, żal, czy gniew, lub opisywać rzeczywistość, ustala fakty, kreuje fikcję.
Sprawność komunikacyjna obejmuje językową sprawność systemową, społeczną, sytuacyjną i pragmatyczną.
Opanowanie wszystkich typów sprawności językowej umożliwia pełną realizację wypowiedzi. Proces socjalizacji jednostki zaczyna się od momentu opanowania przez nią sprawności pragmatycznej. Dziecko jako nadawca komunikatu przekazuje swoje chcenia, czy informacje o stanach emocjonalnych. Najpóźniej wykształca się sprawność społeczna.
Z powyższych rozważań wysuwa się jeden bardzo ważny wniosek, traktujący niezwykle doniosłą rolę języka w życiu każdego człowieka. Z punktu widzenia twórców współczesnej logopedii ujmowany jest wręcz jako narzędzie poznania rzeczywistości oraz ludzkiego porozumiewania się.
Logopedyczny Kreatywny Trening Mowy LOGOFUN to kompleksowe wsparcie dla Twojego dziecka w budowaniu kompetencji językowej oraz w nabywaniu sprawności językowych!
W celu uzyskania większej ilości szczegółów napisz do mnie w panelu kontaktowym!
Serdecznie polecam!