Rozległość zagadnień związanych z indywidualizacją procesu kształcenia zmusza do podejmowania wyborów.
Jednym z rozwiązań w zakresie indywidualizacji jest teoria inteligencji wielorakich.
Rodzaje inteligencji wzbudzają współcześnie wiele kontrowersji w świcie edukacji.
Czy Haward Gardner jest wciąż aktualny?
„Jest sprawą najwyższej wagi rozpoznanie i pielęgnowanie wszystkich różnorodnych rodzajów inteligencji i ich różnych kombinacji. Różnimy się tak bardzo między sobą w dużej mierze właśnie dzięki temu, że wszyscy mamy różne połączenia różnych inteligencji”.
H. Gardner: „Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce”. Poznań 2002
Rozważając koncepcję inteligencji wielorakich należałoby zacząć od krótkiego spojrzenia na pojęcie inteligencji w psychologii.
Jest to szczególnie ważne, dlatego, że definicje inteligencji nie są jednoznaczne i skupiają się wokół trzech grup: definicje klasyczne (przedstawiciele: F. Galton, A. Binet, W. Stern, CH. Spearman), definicje współczesne oraz definicje ukryte, czyli tak zwane teorie potoczne, nieuświadomione, które nie zawierają podbudowy teoretycznej.
Najczęściej tworzone są na podstawie zachowań ludzkich, dlatego stanowią punkt wyjścia do budowania uogólnień, np. teoria U. Neissera (Nęcka 2003, s.25).
Zazwyczaj inteligencję bada się z perspektywy psychometrycznej za pomocą tzw. testów inteligencji. Jednak współczesne badania dowodzą również udział innych czynników decydujący o sukcesie zawodowym jednostki np. wpływ inteligencji emocjonalnej, czy też udział myślenia twórczego (Karwowski 2005, s. 9).
Teorię Gardnera należy traktować jako próbę przeciwstawienia się wszystkim zwolennikom podejścia psychometrycznego.
Głównym założeniem koncepcji IW. H. Gardnera jest teza, że zachowanie, myślenie czy odczuwanie dziecka to złożone operacje nie dające się sprowadzić jedynie do statycznej liczby I.Q.
Według Gardnera intelekt może wyrażać się w wielu sferach funkcjonowania człowieka. Tym samym autor wyróżnia siedem typów inteligencji np. językowa, matematyczno- logiczna, wizualno- przestrzenna, muzyczna, czy interpersonalna (Czaja 2005, s. 188).
Inteligencje te jednak tworzą u różnych ludzi za każdym razem odrębny układ, co sprawia, że każdy człowiek jest inaczej inteligentny. Jednym z podstawowych założeń tej koncepcji jest również stwierdzenie, że wszystkie typy inteligencji można odpowiednio rozwijać poprzez edukację (Suświłło 2004, s.18).
To odmienne rozumienie inteligencji doprowadziło Gardnera do sformułowania własnej definicji pojęcia inteligencja, jako „(…) zdolności do rozwiązywania problemów lub do tworzenia produktów cenionych w określonym środowisku kulturowym lub w społeczności” (Gardner 2002, s.7).
W celu potwierdzenia trafności swoich spostrzeżeń H. Gardner przytacza biograficzne rysy słynnych malarzy, czy muzyków, dowodząc, iż ich talent dotyczył tylko jednej konkretnej rzeczy (Czaja 2005, s.188).
Teoria H. Gardnera wychodzi naprzeciw współcześnie stawianym na piedestale postulatom zindywidualizowanego kształcenia ucznia w szkole. Ma to na celu przygotowanie go do wyboru własnej drogi życiowej, zgodnej z jego zainteresowaniami i możliwościami intelektualnymi. Jak zatem wygląda konstelacja siedmiu inteligencji w założeniach tej teorii?