diagnoza gotowości szkolnej

Ostatni etap edukacji przedszkolnej, a więc „grupa szcześciolatków”, potocznie zwana „zerówką”, to czas w którym dziecko staje się w pełni gotowe do pójścia do klasy pierwszej.

Powinno mieć ukończony okres rozwoju języka, cechować się odpowiednim poziomem wiedzy, umiejętności, sprawności fizycznej.

Nie zapominajmy również o kluczowym rozwoju emocjonalnym i społecznym.

Głównym celem diagnozy gotowości szkolnej dziecka jest wskazanie umiejętności i zachowań dziecka, które będą mu pomagać w nauce w klasie I oraz wskazanie aspektów rozwoju dziecka, które tę naukę będą z całą pewnością utrudniały.

W celu pokazania przyrostu wiedzy i umiejętności dziecka planuje się zawsze przeprowadzenie dwóch prób diagnostycznych pierwsza (wrzesień/ październik po okresie adaptacyjnym w przedszkolu), druga przypada zazwyczaj około kwietnia / maja.

Diagnoza gotowości szkolnej obejmuje wszystkie obszary rozwoju dziecka, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju społeczno- emocjonalnego, rozwoju fizycznego oraz rozwoju poznawczego dziecka. Uwzględnione w niej wskaźniki są adekwatne do wymagań zawartych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego.

Rozwój społeczno- emocjonalny uwzględnia następujące aspekty: samodzielność dziecka rozumianą jako umiejętność samodzielnego wykonywania czynności samoobsługowych związanych z ubieraniem, spożywaniem posiłków, samodzielnym wykonywaniem zadań, doprowadzaniem rozpoczętych czynności do końca.

Drugim badanym aspektem   jest poziom uspołecznienia, mierzony za pomocą następujących wskaźników: współpraca w zespole, przestrzeganie norm i zasad panujących w grupie, rzetelne wywiązywanie się z powierzonych zadań oraz reagowanie w sposób akceptowany społecznie.

Rozwój fizyczny, a więc obserwacja  poziomu ogólnej sprawności ruchowej dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem takich wskaźników jak ruch naprzemienny, równowaga, zwinność oraz stosunek do zajęć ruchowych.

Rozwój poznawczy dziecko jest zazwyczaj podzielony na szczegółowe obszary takie jak: mowa dziecka w zakresie kompetencji narracyjnej oraz językowej uwzględniający poprawność budowanych przez nie wypowiedzi w aspekcie gramatycznym oraz fleksyjnym i słowotwórczym.

Kolejnym badanym obszarem jest percepcja wzrokowa, jako element decydujący o sprawnej nauce czytania i pisania na kolejnym etapie edukacyjnym. Bada się również pamięć i uwagę dziecka, na przykład poprzez próby recytacji z pamięci oraz zapamiętywanie elementów przedstawionego obrazka.

Myślenie dziecka odzwierciedlają próby polegające na poprawnym ułożeniu historyjki obrazkowej ( myślenie przyczynowo- skutkowe uwzględniające następstwo czasowe prezentowanych zdarzeń), rozwiązywanie zagadek logicznych ( myślenie pojęciowe).

Kolejnym aspektem rozwoju poznawczego dziecka jest rozumowanie matematyczne, w którym uwzględniono lokalizowanie obiektów w przestrzeni, identyfikowanie cyfry z odpowiednią liczbą przedmiotów, stosowanie liczebników porządkowych, elementy dodawania i odejmowania w zakresie 10, budowa zbiorów elementów na podstawie dwóch cech, rozpoznawanie figur geograficznych oraz układanie rytmów.

Diagnoza obejmuje również przygotowanie do nauki czytania i pisania, poprzez ocenę poprawności trzymania narzędzia piśmiennego, odwzorowywanie kształtów oraz kreślenie znaków literopodobnych.

Bardzo ważnym elementem świadczącym o odpowiednim poziomie przygotowania do nauki czytania jest próba w zakresie analizy i syntezy głoskowej. Dotyczy ona wyróżniania głoski nagłosowej oraz wygłosowej, podziału wyrazów na głoski, rozpoznawaniu małych i wielkich liter oraz dopasowywania podpisów do obrazków.

Przyjmuje się skalę za pomocą, której możliwe jest określenie poziomu umiejętności dziecka w powyższych zakresach.

Poniżej przykładowe znaczniki takiej skali:

A(3pkt): badana umiejętność została ukształtowana: dziecko samodzielnie/ starannie/precyzyjnie/sprawnie/bezbłędnie wykonuje określone wskaźnikiem czynności.

B (2pkt): badana umiejętność należy doskonalić: dziecko samodzielnie wykonuje określone wskaźnikiem czynności, popełniając pojedyncze/ nieznaczne/ niewielkie/ drobne błędy.

C(1pkt): badana umiejętność jest w fazie kształtowania należy ją rozwijać: dziecko podejmuje próby samodzielnego wykonania zadania lub oczekuje wsparcia, wykonuje czynności nieprecyzyjnie/ niedokładnie/ niestarannie/ popełnia błędy.

D(0 pkt): Badana umiejętność jeszcze nie występuje, dziecko nie podejmuje określonych wskaźnikiem czynności samodzielnie ani z pomocą nauczyciela lub wykonuje zadania niepoprawnie.

Przedziały procentowe:

100% – 76% – poziom wysoki

75% – 51% – poziom przeciętny   

poniżej 51% – poziom niski

Największe deficyty przejawiają uczniowie zazwyczaj w sferze poznawczej.

Należy budować wiedzę ogólną uczniów, pracować nad rozwojem kompetencji narracyjnej i językowej, rozwojem pojęć matematycznych, oraz sprawnościami manualnymi.

Bardzo ważną część oddziaływań nauczyciela należy skierować na rozwój analizy i syntezy słuchowej, w tym głoskowania wyrazów, rozpoznawania liter alfabetu, rozpoznawania nagłosu i wygłosu prezentowanych wyrazów. Należy również rozbudowywać pojemność pamięci krótkotrwałej, jak również uwagę.

W oddziale dzieci sześcioletnich nauczyciel powinien skierować swoją uwagę na stosowanie ćwiczeń i zadań rozwijających pamięć krótkotrwałą, koncentrację uwagi, percepcję wzrokowo- ruchową, przygotowującą do nauki pisania.

Wartościową formą pracy z dziećmi jest też wprowadzanie ćwiczeń kształtujących postrzeganie słuchowe, słownictwo i poprawność językową.

Należy cały czas poszerzać i budować wiedzę o świecie i zachodzących w nim zjawiskach związanych z przyrodą techniką i nauką. Poszerzanie wiadomości ogólnych, wiadomości i pojęcia matematyczne.

Stała praca nad budowaniem kompetencji społeczno- emocjonalnej dotyczącej przede wszystkim samodzielności dzieci w zakresie czynności samoobsługowych oraz interakcji z dorosłymi oraz rówieśnikami ( akceptowalny sposób wyrażania emocji, dyscyplina oraz pokojowe rozwiązywanie konfliktów grupowych) stanowi ważny element edukacji dzieci.