
Kompetencje zawodowe nauczycieli są wyznacznikiem dobrej edukacji w szkole.
Doskonalenie zawodowe to obowiązek, a przede wszystkim przywilej tej ważnej grupy zawodowej.
Liczy się przede wszystkim umiejętny wybór z pośród wielu możliwości i form poszerzania swoich kompetencji, ale również świadomość nauczycieli w tym zakresie.
Na jakie obszary doskonalenia zawodowego nauczycieli należy zwrócić uwagę?
W tym celu dyrekcja szkoły może przeprowadzić ankietę lub inną diagnozę, która dokładnie zdefiniuje obszary wymagające doskonalenia.
Wiąże się to z corocznym procesem planowania i opiniowania przez radę pedagogiczną planu doskonalenia nauczycieli.
Warto przyjrzeć się potrzebom nauczycieli w tym zakresie, aby świadomie budować efektywną edukacją, gdzie kompetentny nauczyciel wie, jak organizować proces uczenia się uczniów.
Obszary, które warto poddać diagnozie
Istnieje wiele obszarów, które nauczyciele muszą uwzględniać w organizowaniu edukacji.
Żaden z nich nie jest mniej lub bardziej ważny.
Liczy się wiedza specjalistyczna z dziedziny, którą nauczyciel przekazuje uczniom. W dobie studiów podyplomowych często zdarza się, że jest ona niepełna i wymaga uzupełnienia w zakresach objętych realizacją podstawy programowej.
W obszarze wiedzy nauczycieli warto zwrócić szczególną uwagę na krytyczne analizowanie podstawy programowej pod kątem wzbogacania treści w niej ujętych w odniesieniu do konkretnej grupy uczniów. To przyczynia się dobudowania potencjału intelektualnego uczniów.
Treści przedmiotowe w procesie kształcenia nauczyciel analizuje i może je rozszerzać, jeśli uzna, że będzie to korzystne dla jego uczniów.
Współczesny świat wymusza na nauczycielach i uczniach umiejętność korzystania z wielu źródeł informacji. Stąd wynika potrzeba dostosowania sposobów weryfikowania wiedzy pochodzącej z Internetu, książek, ebooków, szkoleń.
Efektywne organizowanie procesu kształcenia uczniów zawiera odpowiednią metodykę, różnorodne formy oraz narzędzia, które nauczyciel wykorzystuje w pracy dydaktycznej.
Jedną z najbardziej pożądanych współcześnie form organizowania edukacji uczniów są innowacje pedagogiczne i eksperymenty. Warto pomyśleć nad wykorzystaniem ich w codziennej pracy na lekcji.
TIK
Technologie informacyjno- komunikacyjne należą już do codzienności praktyki nauczycielek siej. Zdalna edukacja pokazała, że są one niezbędne w warsztacie pracy nauczycieli.
Wiedza na temat znaczenia technologii we współczesnym świecie łączyć się musi z refleksją na temat cyberbezpieczeństwa oraz zagrożeń płynąc z wirtualnego świata.
Życie szkolne
Szkoła to nie tylko edukacja. W szkole uczniowie rozwijają się społecznie i emocjonalnie.
Ważnym obszarem pracy nauczyciela są zadania związane z wychowaniem i opieką.
Zjawiska szkolne są współcześnie bardzo różne i mogą przybierać również formę niepożądanych zjawisk, na które nauczyciele muszą reagować.
Działania diagnozujące w klasie szkolnej stwarzają możliwość poznania potrzeb uczniów, ich możliwości oraz problemów wychowawczych i edukacyjnych.
Wyniki diagnozy uczniów nauczyciele mogą wykorzystywać do planowania pracy dydaktyczno- wychowawczej na lekcjach. Stąd jest to również bardzo ważny obszar pracy nauczyciela.
Aby jednak skutecznie przeprowadzić diagnozę uczniów w wielu obszarach, nauczyciel dysponować musi wiedzą z zakresu pedagogiki, psychologii.
Znajomość okresów rozwoju uczniów, uwarunkowań społeczno- kulturowych przyczynia się do lepszego rozumienia uczniów oraz efektywnego planowania działań edukacyjnych przez nauczycieli.
Procesy w klasie szkolnej są obszarem, na który wpływają działania nauczycieli. Odpowiednie animowanie życiem klasowym, integrowanie uczniów oraz wpływanie na wartości i cele klasowe stwarzają podwaliny dla budowania odpowiednich warunków rozwoju społecznego uczniów.
Warto również podkreślać realizowanie zadań zawartych w Szkolnym Programie Wychowawczo- Profilaktycznym, który tworzą wszyscy nauczyciele uczący w szkole. Warto świadomie tworzyć i realizować ten program, aby uwzględniał m.in. rozwój zainteresowań uczniowskich, odnosił się do potrzeb uczniów oraz zapobiegał problemom.
Kompetencje miękkie nauczycieli
W ramach kompetencji miękkich warto wyodrębnić umiejętność właściwego przewodzenia klasą oraz radzenia sobie z trudnościami wychowawczymi.
Ład i dyscyplina na lekcji nie oznacza jednak ślepego patrzenia na wprost tablicy szkolnej, ale raczej powinna uwzględniać umiejętność organizowania pracy w grupie, w parach oraz wykorzystywać aktywne metody pracy na lekcji.
W ramach kompetencji wychowawczych zaznaczyć należy umiejętność motywowania uczniów do nauki. To niewątpliwie najsłabsze ogniwo polskiej szkoły, która w zderzeniu z wirtualnym światem wciąż przegrywa.
Wartości i cele pracy wychowawczej stanowią podstawę procesu uczenia się. Uczeń, który pracuje na wartości odpowiedzialności za własny proces uczenia się, jest zmotywowany wewnętrznie. Warto uwzględnić ten obszar w doskonaleniu zawodowym nauczycieli.
Codzienne interakcje nauczyciela z uczniami mają za zadanie modelować zachowania i postawy uczniów oraz budować ich inteligencję emocjonalną, do której zalicz należy poczucie własnej wartości, empatia i asertywność.
Radzenie sobie z trudnościami wychowawczymi uczniów należy doskonalić. Agresja uczniowska, konflikty należą do codzienności szkolnej i liczą się tutaj głównie umiejętności wychowawcze nauczycieli.
Współpraca uczniów, nauczycieli, rodziców przyczynia się do efektywnej realizacji zamierzeń dydaktyczno- wychowawczych. Stąd warto doskonalić tą umiejętność poprzez wartościowe działania, aktywne metody współpracy oraz wiedzę na temat komunikacji.
Umiejętnie komunikowanie się ze sobą wpływa na relację i atmosferę w szkole. To z kolei buduje pozytywne relacje, na których oprzeć można funkcjonowanie szkoły.
Rozwiązywanie konfliktów i mediacje szkolne stanowią ważny obszar doskonalenia nauczycieli.
Kontrola i ocenianie osiągnięć uczniowskich
Ocena pełni ważne funkcje, nie wystarczy tylko ją wystawić. Ocenianie kształtujące z celem, kryteriami sukcesu i informacją zwrotną daje realne szanse na dobre efekty uczenia się.
Warto również zaznaczyć, że wszystkie powyższe obszary doskonalenia nauczycieli podzielić należy na edukację stacjonarną i edukację zdalną.
Te dwa rodzaje warunków w których organizowany jest proces kształcenia uczniów wymagają innego zasobu wiedzy i kompetencji nauczycieli.