Dysleksja to specyficzne trudności w opanowaniu czytania i pisania dziecka, które wynikają z parcjalnych zaburzeń rozwoju psychomotorycznego.
Zaburzenie, które występuje u dzieci w wieku szkolnym polega na wydatnych deficytach parcjalnych w zakresie funkcji poznawczych i wykonawczych.
Trudności występujące u dzieci dotyczą zazwyczaj procesów myślowych, które odgrywają kluczową rolę w nabyciu umiejętności czytania i pisania, na przykład integracja procesów motorycznych i języka.
Dysleksja to pojęcie złożone. Wyróżniamy :
- DYSLEKSJĘ ROZWOJOWĄ
- DYSLEKSJĘ WRODZONĄ
- DYSLEKSJĘ NABYTĄ
Klasyfikując specyficzne trudności w czytaniu pragnę odnieść się również do terminologii międzynarodowej. Według ICD wyróżniamy:
- F81.0- specyficzne zaburzenia czytania- dysleksja
- F81.2- specyficzne zaburzenia ortografii- dysortografia
- F82- specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji motorycznych- dysgrafia
Warto również przytoczyć klasyfikację DMS Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, gdzie specyficzne zaburzenia czytania i pisania charakteryzowane są jako zaburzenia neurorozwojowe:
- 315.0- specyficzne zaburzenia uczenia się i trudności w czytaniu, dotyczące poprawności, tempa i płynności, jak również rozumienia tekstu czytanego.
- 315.2- specyficzne zaburzenia uczenia się z trudnościami w pisaniu, dotyczące poprawności ortograficznej, gramatyki, interpunkcji, jasności i organizacji wypowiedzi pisemnej.
Wśród pierwotnych przyczyn dysleksji wyróżniamy poziom genetyczny oraz organiczny. Chodzi tutaj o mikrouszkodzenia OUN, na przykłąd spowodowane opóźnionym dojrzewaniem, opóźnienia mielinizacji dróg nerwowych.
Objawia się to m.in. wolniejszym rozwojem ruchowym dziecka, nieustaloną lateralizacją, problemami w zakresie mowy oraz w zakresie integracji percepcyjno- motorycznej.
Zaburzenia w obrębie OUN mogą być spowodowane różnymi czynnikami już w okresie prenatalnym. Na przykład nadprodukcja testosteronu w okresie prenatalnym płodu męskiego może spowodować blokadę LP.
W obrębie przyczyn wtórnych dysleksji wymienić mogę m.in. parcjalne zaburzenia OUN, polegające na problemach dziecka w zakresie orientacji, poznania, uwagi, percepcji, pamięci, funkcji językowych, a także zaburzenia procesów wykonawczych- motoryka rąk, narządów mowy, integracji procesów percepcyjno- motorycznych, czy zaburzeń lateralizacji.
U dzieci z dysleksją obserwujemy specyficzne deficyty w zakresie rozwoju językowego, które dotyczą przede wszystkim zaburzeń przetwarzania fonologicznego, segmentacji wyrazów oraz pamięci fonologicznej.
Do częstych objawów należy również obniżony poziom sprawności morfologiczno- składniowych, przejawiający się w agramatyzmach oraz niskim stopniu złożoności struktury składniowej zdań.
Dziecko z dysleksją przejawia również deficyty w zakresie zdolności semantycznych i pragmatycznych. Zniekształca wyrazy oraz opuszcza istotne informacje w tekście.
Zaburzeniu ulega również organizacja wypowiedzi, ze względu na obniżenie komunikatywności tekstu.
BADANIE LOGOPEDYCZNE DYSLEKSJI:
- Ocena czytania, próby literowe, sylabowe, listy wyrazów, teksty. Ocenie ulega technika czytania, tempo, poprawność w aspekcie sentymentalnym i suprasegmentalnym, rozumienie tekstu czytanego.
- Ocena pisania, próby przepisywania wyrazów, pisania ze słuchu, pisania z pamięci wzrokowej i słuchowej, teksty wtórne. Zwracamy uwagę na poprawność pisowni, interpunkcję, zgodność ze wzorcem językowym, w przypadku tekstów przepisywanych, pisanych ze słuchu oraz pamięci wzrokowej i słuchowej, poziom graficzny pisma, poprawność językowa, leksykalna i gramatyczna, oraz spójność.
- Kompetencja i sprawność językowa, w aspekcie ekspresji słownej i rozumienia mowy. Szczególną uwagę zwracamy na fonetyczno- fonologiczny poziom organizacja języka, morfologię, leksykę, składnię i organizację tekstu.
- Funkcje słuchowe, orientacyjne badanie słuchu fizycznego oraz słuchu fonologicznego. W zakresie przetwarzania słuchowego badamy aspekty analizy i syntezy głoskowej oraz wyrazowej.