W Europie i na świecie istnieje wiele systemów edukacyjnych, z których czerpać możemy edukacyjne zachęty do działania.
Pomimo, iż wszystkie one w swych założeniach elementarnych wywodzą się z czasów rewolucji przemysłowej, starannie ewoluowały, by stawać się coraz bardziej dostosowanymi do współczesności.
Zapraszam na niesamowite spotkanie z spiritus movens edukacji trzech kontynentów: Europy, Azji, Ameryki Północnej.
Niech te inspiracje będą lokomotywą dobrych zmian w polskim systemie edukacyjnym.
IZRAEL
Izraelska edukacja stawia na talenty uczniowskie.
Podobnie jak w innych krajach w Izraelu zwiększono ostatnimi czasy nacisk na uczenie matematyki i przedmiotów ścisłych.
Izraelczycy mają również specjalny program rządowy dla uczniów zdolnych.
Na podstawie testów inteligencji łowi się talenty uczniowskie. O zakwalifikowaniu do programu decyduje wynik IQ powyżej 135 oraz cechy proinnowacyjne ucznia: kreatywność i motywacja.
Utalentowanych uczniów dzieli się na 4 grupy:
- Ogólne zdolności- wysoka inteligencja
- Talenty artystyczne
- Wyjątkowe wyniki w nauce: matematyka, informatyka, języka
- Talent sportowy
Wśród dzieci uzdolnionych wyróżnia się grupę geniuszy IQ powyżej 155.
Wiele wagi poświęca się odkrywaniu talentów uczniowskich, a nauczyciele przechodzą w tej kwestii szkolenia doskonalące.
Ze względu na sytuację gospodarczą i ekonomiczną kraju oraz dużą rolę armii izraelskiej, w szkole kładzie się nacisk na kształtowanie kompetencji przywódczych.
Nauczanie przywództwa oraz pomysłowość uczniów rozwijane jest na wiele sposobów.
JAPONIA
System edukacyjny w Japonii uchodzi za bardzo skuteczny na tle Europy i świata.
Rozbudza ciekawość świata uczniów.
Nauczyciel pełni rolę koordynatora. Zadaje pytania zmuszające do poszukiwania odpowiedzi.
Nauka przez doświadczanie oraz metoda problemowa mają ogromne znaczenie w edukacji.
Główny cel edukacji w Japonii to kształcenie ludzi niezależnych społecznie i zawodowo posiadających szerokie horyzonty dla których fundament rodziny jest niezłomną wartością.
Stąd nauczanie podmiotowe, dążenie do samodzielnego pogłębiania wiedzy oraz rozwój indywidualnych umiejętności są priorytetami dla japońskiej edukacji.
W edukacji Japońskiej zdefiniowano sześć podstawowych pytań, które wyznaczają ramy kształcenia:
- Co będę potrafił? Umiejętności stanowiące cel edukacji.
- Czego będę się uczył? Integracja wiedzy z rożnych przedmiotów.
- W jaki sposób będę się uczył? To konkretny plan nauczania, strategia zdobywania wiedzy.
- W jaki sposób będzie wsparty rozwój każdego dziecka?- orientacja na rozwój jednostki.
- Czego się nauczyłem? Zawiera ocenę postępów nauczania.
- Co jest potrzebne do realizacji podstawy- tak zwane podstawy zaleceń edukacyjnych.
Japończycy stawiają na wiedzę i umiejętności niezbędne do życia w społeczeństwie.
Analiza, umiejętność oceny, podejmowania decyzji, wyrażanie opinii, współpraca, tolerancja międzykulturowa, zdrowy tryb życia, stawianie czoła przeciwnościom i wyzwaniom życiowym to postulaty japońskiej myśli edukacyjnej XXI wieku.
KOREA POŁUDNIOWA
System edukacyjny w Korei jest uznawany za jeden najlepszych na świecie.
Niestety w praktyce gospodarka tego kraju w zasadzie nie bazuje na innowacyjności edukacja również nie.
W koreańskiej kulturze bardzo duże znaczenie nadaje się przywództwu. Zdobycie stanowiska kierowniczego uchodzi za znaczący sukces w życiu.
W szkołach organizuje się koła dyskusyjne oraz rozwija samorządność uczniowską. Kształci się również umiejętność dobrej współpracy. Główny nacisk kładzie się na nauki ścisłe i matematykę, a prace domowe zajmują koreańskim uczniom do 10 godzin tygodniowo w szkole podstawowej a w szkole średniej, przygotowującej na studia nawet do 30- 40 godzin tygodniowo.
Szkoła jest instytucją wymagającą.
Kształci się siłę charakteru i osobowość uczniowska. Koreańska edukacja stawia na kompetencje podstawowe pisanie i czytanie oraz matematykę. To jeden z głównych powodów dla którego koreańscy uczniowie wypadają dobrze w testach PISA i są dobrze przygotowani do poruszania się w globalnej gospodarce.
Duże znaczenie ma również sektor prywatny w edukacji Koreańskiej oraz możliwości finansowania edukacji przez koreańskich rodziców. Pozytywna dyscyplina to ważny czynnik kształtujący wyniki koreańskich uczniów na egzaminach.
Ważnym czynnikiem warunkującym sukces w szkole jest edukacja przedszkolna. W Korei południowej aż 94 % dzieci uczęszcza do przedszkola.
NIEMCY
W niemieckim systemie edukacyjnym rozwija się ciekawość uczniów.
Niemiecki system edukacyjny otwarty jest na innowację proponując alternatywne zajęcia w szkole.
Na przykład szkoła w Morsum w Sylt- Ost stawia na otwarte formy uczenia się, swobodną pracę ucznia, czas na lekturę, dni na zajęcia praktyczne w warsztacie lub drukarni.
Uczenie się od innych uczniów jest powszechnie stosowaną praktyka edukacyjna.
Ciekawą metodą jest tak zwany łańcuch opowiadania, w którym uczniowie opowiadają historię dodając ciągle i kolejno nowe wątki dopóki nie wyczerpie się temat.
Inne alternatywne metody nauczania:
- Zajęcie stanowiska aktywna dyskusja na temat bieżących tematów polityczno- społecznych.
- Praca projektowa rozwijająca samodzielne myślenie umiejętność konstruowania celów oraz narzędzi badawczych.
- Metoda podwójnego kręgu wewnętrznego i zewnętrznego.
- Metoda dyskusji akwarium część uczestników dyskutuje inni obserwują i na odwrót.
Niemcy dbają o zrównoważony rozwój uczniów rozwijając ich zainteresowania.
Wspiera się również odpowiedzialność uczniów, poczucie własnej wartości, uczenie poznawcze przez zaangażowanie różnych zmysłów oraz uczenie przez doświadczenia poza terenem szkoły.
Szeroko rozwinięte są programy współpracy międzynarodowej Comenius, Erasmus, dzięki którym uczniowie skutecznie przygotowywani są do wejścia na rynek pracy.
USA
Na poziomie poszczególnych stanów wspiera się kompetencje proinnowacyjne uczniów, takie jak ciekawość poznawcza.
Kształci się również świadomość oraz identyfikację możliwości rozwoju kariery zawodowej uczniów.
Przedsiębiorczość oraz umiejętność tworzenia idei, zwracanie szczególnej uwagi na umiejętność rozwiązywania problemów i krytyczne myślenie stanowią priorytetowe wyzwania dla szkół w stanach Zjednoczonych.
W ten sposób kształtuje się wśród młodych obywateli umiejętność niezależnego myślenia.
Stosuje się interdyscyplinarne połączenia na przykład język angielski i matematyka.
W Stanach Zjednoczonych system edukacyjny na poziomie podstawowym i średnim jest zdecentralizowany. Władze lokalne mają dużą swobodę podejmowania decyzji dotyczących kształcenia.
Powołano organizację „Partnerstwo na rzecz nauki XXI wieku”. To pozarządowa możliwość jednoczenia się władz oraz przedstawicieli przedsiębiorstw oraz firm w celu wspierania edukacji.
Opiera się na 4 głównych filarach:
- Współpraca
- Komunikacja
- Kreatywność
- Krytyczne myślenie
Ma ona na celu wspieranie kompetencji proinnowacyjnych.
Kształtuje się umiejętność rozwiązywania problemów oraz myślenie dywergencyjne poprzez:
- Nauczanie metodą projektu
- Gry i zabawy
- Nowoczesne technologie
- Wykorzystanie zdobytej wiedzy np. matematycznej w praktyce
- Port folio z poszczególnych przedmiotów, zbiór materiałów prac ucznia na zadany temat pokazujący jego wysiłek, postęp osiągnięcia.
- Nauczanie przez sztukę poezja i teatr
- Wystąpienia publiczne
W Stanach Zjednoczonych dużą wage przykłada się do :
- Zindywidualizowanych metod i form nauczania, zwracając uwagę na różnice w potrzebach rozwojowych i edukacyjnych poszczególnych uczniów,
- Zindywidualizowaną ocenę ucznia, ocenianie kształtujące pozyskiwanie przez nauczyciela i ucznia w trakcie nauczania informacji zwrotnej, która pozwala rozpoznać jak przebiega proces uczenia się, aby nauczyciel modyfikował dalsze nauczanie a uczeń pozyskiwał informację jak dalej się uczyć,
- Metody i techniki oparte na interdyscyplinarnym podejściu, projekty dotyczące rzeczywistych problemów, wymagające współpracy oraz wykazania się indywidualnymi umiejętnościami,
Mimo tych innowacyjnych podejść edukacja w Stanach Zjednoczonych zajmuje dopiero 30 pozycję w rankingu PISA na 35 Państw.
Wynika to ze słabości systemu metodzie kija i marchewki, pasywnym uczeniu się, karaniu za popełnianie błędy, wąskiej specjalistycznej wiedzy.
WIELKA BRYTANIA
System brytyjski w swych założeniach podobny jest do polskiego. Procesy globalizacji wpływają znacząco na tak zwaną konwersację procesów edukacyjnych na całym świecie.
Upodmiotowienie ucznia w procesie edukacyjnych jest w Wielkiej Brytanii mocno akcentowane.
Rozwija się silne strony i talenty uczniowskie. W procesie wychowawczym stosuję się metodę dialogu, propaguje się swobodę myślenia uczniów. W szkołach powołuje się rady uczniowskie, a w szkołach działają koła zainteresowań rozwijające hobby uczniowskie.
Wszechobecny mentoring sprzyja kształtowaniu postaw prospołecznych.
Wspieranie innych przybiera formę dyskusji klasowych na temat efektów własnej nauki, porażek, konfliktach.
Gospodarki innowacyjne zadają sobie wiele trudu, aby wspierać rozwój kompetencji proinnowacyjnych. Dotyczy to m.in. Finlandii, Japonii, Niemiec.
Wszystkie systemy edukacyjne na świecie maja wiele wspólnych cech. Czerpią one bowiem z XIX wiecznego modelu pruskiego.
Na świecie przeważa system klasowy, egzaminy a edukacja jest obowiązkowa.