indywidualizacja ze względu na nauczyciela, indywidualizacja, nauczyciel, uczenie, szkoła, edukacja

Każdy nauczyciel posiada swój indywidualny styl działalności pedagogicznej.

Stąd wynikają różnice indywidualne między nauczycielami.

Dotyczą one między innymi: wiedzy w przedmiocie nauczania (różny zakres wiedzy merytorycznej głębokość rozległość), różnych stylów zachowania nauczycieli, uzależnionych od doświadczeń zawodowych, w tym zawodowych upodobań oraz określonych metod nauczania, czy różnych typów temperamentu.

Różny zakres wiedzy merytorycznej w przedmiocie nauczanym

Dzięki procesowi zmian kształcenia i doskonalenia nauczycieli w Polsce, który obserwuje się od początku lat 90 XX wieku, istnieje szansa na ciągle doskonalenie, wymianę doświadczeń jak również ustawiczne pogłębianie wiedzy kadry nauczycielskiej.

Dzieje się tak również za sprawą licznych programów europejskich promujących współpracę między krajami europejskimi m.in. w dziedzinie edukacji.

Przykłady międzynarodowych programów wspierających to: PHARE, SMART, Kreator, ARKA, Sokrates czy LEONARDO(Nauczyciel i szkoła nr 1/2, 2003: Łysek,s. 31-49). Kazimierz Denek postuluje wysoką jakość studiów dla nauczycieli, dzięki którym wiedza merytoryczna nauczyciela w przedmiocie nauczanym będzie mogła być możliwie na najwyższym poziomie (Wychowanie na co dzień nr 1/2, 2001: Denek, s.9).

Szybko zmieniający się współczesny świat narzuca na nauczyciela obowiązek ciągłego doskonalenia siebie i swojego warsztatu pracy.

Powodem niniejszego stwierdzenia jest fakt, iż kompetentny nauczyciel, który ciągle aktualizuje nauczane treści, formy i metody swojej pracy sprzyja kształtowaniu u uczniów cech, pozwalających odnaleźć się we współczesnym świecie, realizować się życiowo, osiągnąć sukces (Pedagogika pracy T. 47, 2005: Sysojeva, s.9).

Na szczególną uwagę w tym kontekście nieustających przemian społecznych, ekonomicznych, politycznych czy kulturalnych zasługuje rozwój cech twórczych nauczycieli.

Twórczość pedagogiczna jest czynnikiem o tyle ważnym o ile determinuje ona rozwój uczniów, a tym samym ukierunkowuje ich na sukces (Pedagogika pracy T. 47, 2005: Sysojeva, s. 22).

 Współczesna pedagogika zmieniła również rolę nauczyciela. Nie powinien on już być osobą przekazującą wiedzę, lecz pomocnikiem ucznia w jego samodzielnym dochodzeniu do wiedzy.

Dlatego coraz powszechniej używane jest pojęcie „szkoły dialogu i samodzielnego uczenia się”, jak głosi tytuł książki J. Kujawińskiego podejmującej szeroko powyższe zagadnienia (Kujawiński 2006, s.5/6).

Podsumowując należy stwierdzić, iż praca zawodowa nauczyciela podlegać powinna ciągłej autodiagnozie, autorefleksji i samoocenie, a dzięki temu stawać się coraz bardziej efektywniejsza i lepsza (Dyrektor szkoły nr 1, 2004: Elsner, s.16-17).

Różne typy temperamentu- zróżnicowana osobowość nauczyciela

„(…) w procesie edukacyjnym bierze udział cała osobowość nauczyciela, jego osobiste doświadczenia, stosunek do rzeczywistości i poziom wewnętrznego rozwoju(…)” (Edukacja nr 3, 2000 : Kowalska, s. 40).

Sprawna komunikacja w procesie edukacyjnym ma istotny wpływ na rozwój twórczej aktywności wśród uczniów a przede wszystkim na ich sukcesy edukacyjne. Bardzo duże znaczenie ma również postawa nauczyciela i styl kierowania grupą.

Najbardziej pożądanym jest w tym kontekście styl demokratyczny, kiedy to nauczyciel wskazuje uczniom właściwy sposób postępowania, wymienia poglądy z uczniami, ośmiela ich do wyrażania własnych opinii, oraz zachęca do samodzielnego podejmowania działań i aktywności w procesie edukacyjnym (Edukacja nr3, 2000: Kowalska, s. 42).

O poziomie dobrze rozwiniętej kompetencji interpersonalnej nauczyciela świadczy: sprawność językowa, umiejętność dialogu, aktywne słuchanie i empatia, asertywność oraz umiejętność negocjacji i mediacji (Edukacja nr 3, 2000: Kowalska, s. 43-49).

Indywidualizacja ze względu na nauczyciela ma również swoje odniesienie w kontekście wielorakich uzdolnień wśród dzieci, o których będzie mowa w kolejnym rozdziale.

To czy i jak dalece uczeń zechce poszerzać i rozwijać swoje talenty zależy w dużej mierze od jego otoczenia, w tym niewątpliwie, oprócz rodziców, od nauczyciela.

Większość nauczycieli doskonale wie, co powinno się w uczniach rozwijać, a ocen tych dokonuje bez żadnej diagnozy dziecka, nie licząc się z jego predyspozycjami, czy możliwościami (Landau 2003,  s. 10-11). Jak twierdzi Erika Landau: „ Ani jednostka, ani społeczeństwo nie może pozwolić na to, by zrezygnować z kreatywnych uzdolnień. Musimy rzucać wyzwanie talentom i popierać je” (Landau 2003, s. 10).

Do problemu nauczyciela- indywidualisty odnosi się również M. Taraszkiewicz twierdząc, iż praca nauczyciela oparta być powinna na własnych indywidualnych zdolnościach.

Nauczyciel powinien być autentyczny w swoich działaniach dydaktycznych i wychowawczych, gdyż tylko taka praca daje poczucie sensu. (Taraszkiewicz 2009, s. 45). Jest to podsumowaniem i potwierdzeniem koncepcji Kruszewskiego na temat indywidualizacji kształcenia ze względu na nauczyciela.

Każdy pedagog praktykujący w szkole ten sam program nauczania zrealizuje inaczej, nakładając na niego między innymi swoje cechy charakteru, uzdolnienia w danym zakresie, czy też wiedzę metodyczną.