Doktor Carla Hannaford już w latach 90 XX wieku była zwolenniczką tezy potwierdzonej w praktyce, że „Uczenie się nie jest procesem odbywającym się wyłącznie w głowie”.
Wychowanie bystrego dziecka to wypadkowa zależnych jego inteligencji, osobowości, środowiska wychowawczego oraz aktywnych metod pracy, które wspomagają proces edukacji.
To codzienne stawanie się „bystrym dzieckiem”.
W literaturze przedmiotu spotkać można ponad 50 definicji zdolności, wraz z wybijającym się stwierdzeniem, że bystrość umysłu jest procesem, a nie stanem zastanym.
Wszystkie definicje zdolności dziecka zawierają elementy wspólne:
- Zdolności intelektualne w połączeniu ze zdolnościami specjalnymi,
- Zaangażowaniem w naukę, a więc motywacja,
- Kreatywność, czyli dyspozycje twórcze, które przejawią się w myśleniu oraz aktywności zadaniowej.
Jak wychować bystre dziecko?
Wychowanie bystrego dziecka to zadanie zależne od środowiska wychowawczego stworzonego w domu oraz w szkole.
Każde dziecko posiada swoje własne indywidualne kolorowe parasole. To zestaw predyspozycji intelektualnych, cech osobowościowych, potencjału umysłowego.
Uczeń bystry szybciej rozwiązuje problemy, szybciej się uczy, posiada wiedzę, jest inteligenty również emocjonalnie i posiada intuicję (prawa półkula mózgu- integracja i procesy z nią związane).
Człowiek nie rodzi się zdolnym, ale poprzez naukę, doświadczenia „staje się zdolnym”.
Potencjał intelektualny nie gwarantuje sukcesu życiowego. Równie ważne jest środowisko wychowawcze, zasobne w odpowiednie stymulujące, aktywizujące metody, jak również wysoka motywacja dziecka do pracy.Wsparcie szkoły, rodziny to warunki konieczne, aby zdolności rozpoznać, a co najważniejsze rozwinąć.
Z jednej strony należny stworzyć system edukacji, w którym cenimy zarówno pamięć jak i myślenie, szanujemy każdy proces uczenia się, z drugiej strony wspomagać rodziców, aby mogli prawidłowo rozpoznać możliwości, predyspozycje i talenty własnych dzieci.
Obecna edukacja jest jak gra liczbowa. W dużej mierze opieramy ją na rywalizacji, zdobywaniu coraz większych pokładów wiedzy, a wiedza ta nie jest przenoszona na autentyczne sytuacje życiowe.
Zastosowanie posiadanej wiedzy do realnych kontekstów życia wymaga wyobraźni i twórczego myślenia uczniów.
NAUKA CAŁOMÓZGOWA
Carla Hannaford w swojej książce pt.:„Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł” podkreśla wagę całościowej nauki, która angażuje obie półkule mózgu.
Wychodząc od edukacji prawopółkulowej, rozwój lewej półkuli mózgowej jest również nieunikniony.
W szkole matematyki uczymy tylko na podstawie zadań z treścią lub żmudnych arytmetycznych obliczeń. Warto poprosić uczniów o samodzielne ułożenie zadań. Uczniowie zaangażowani do samodzielnego tworzenia zadań włączają równocześnie emocje i wyobraźnię.
Zachęcajmy do rozwiązywania zadań w grupach. Sposób dochodzenia do odpowiedzi jest unikalny i różny dla każdego uczącego się dziecka.
Pamiętajmy również o aktywności fizycznej, ponieważ ruch realizuje nasze myśli.
Plastyczność mózgu to klucz do twórczego myślenia.
Pozwól na ruch i daj czas na integrację uczniom.
Jak pewna nauczycielka hawajskiej szkoły podzieliła klasę według profili dominacji półkulowej i tym samym efektywnie zorganizowała uczenie się w klasie?
Uczący się wizualnie, to jest głównie poprzez wzrok, zostali usadowieni z przodu klasy, uczący się słuchowo, a więc poprzez dominujący zmysł słuchu, w następnym rzędzie.
Nauczycielka zadbała również o uczniów z prawym uchem dominującym, którzy usiedli po lewej stronie klasy. Ci z lewym uchem dominującym swoje miejsce znaleźli po prawej stronie klasy.
Wynika to z faktu przetwarzania słuchowego oraz skrzyżowanej naturze odbioru wrażeń zmysłowych.
Ośrodki rozumienia mowy (Wernickiego) znajdują się zazwyczaj w lewej półkuli mózgu. Stąd osoby z prawym uchem dominującym zazwyczaj zajmują miejsce po lewej stronie sali wykładowej, miejsca procesu nauczania, czy kościoła itp.
Hawajska nauczycielka znalazła również właściwe miejsce dla uczniów przetwarzających prawą półkulą mózgu Gestalt, z tyłu klasy. Siedzieli oni z gliną, żeby mogli manipulować podczas zajęć, co wspomagało rozumienie informacji.
Czynniki ryzyka, które powodują zaburzenia koncentracji, czy nadpobudliwość leżą w środowisku.
Dzieci są naturalnie ciekawe, aktywne i kiedy poświęca się im sensowną ilość uwagi zaburzenia nadpobudliwości czy koncentracji znikają same.
Motywacja należy do najważniejszych czynników uczenia się, koncentracji, zaangażowania, uwagi.
Lepiej angażujemy się w przedsięwzięcia, które są docenianie i nas interesują. Istnieje ścisły związek pomiędzy ośrodkiem uwagi w siatkowym układzie aktywacyjnym w pniu mózgu, a układem limbicznym- emocja, motywacja, pamięć.
Źródłem uczenia się i osobistego rozwoju jest doświadczenie. Doświadczenie interpretowane jest przez dialog i służy do rozwoju człowieka.
Kim jest bystre dziecko, bystry uczeń?
„Nie jest bierną gąbką wchłaniającą informacje, ale mistrzem informacji, który zastanawia się, interpretuje decyduje ocenia.”
Paul E. Dennison
W jaki sposób wspierać, motywować uczniów uzdolnionych?
- Treningi twórczości w nauczaniu i wychowaniu, programy kreatywne, aktywne metody pracy np. projekty,
- Mapy zadań indywidualnych, rozszerzenia, zróżnicowany poziom trudności, indywidualny tok nauki, projekty, prace naukowe prezentowane na forum,
- Udział w konkursach olimpiadach seminariach,
- Obozy tematyczne, naukowe,
- Eksperymenty pedagogiczne, programy autorskie.
Literatura: Carla Hannaford „Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł”.