NLP to metoda nauczania programowanego lingwistycznie.
Podstawy tej metody oparte są na neurobiologii człowieka i dotyczą funkcjonowania jego mózgu.
Programowanie neurolingiwstyczne odnosi się do metod efektywnej komunikacji, które bazują na tworzeniu oraz zmianie wzorców postrzegania i myślenia ludzi.
Poznajmy najważniejsze tajniki tej ciekawej metody.
Czy aktywne metody pracy stosowane przez nauczycieli podczas procesu edukacyjnego w szkole działają?
W edukacji coraz większą popularność zyskują metody związane z zastosowaniem najnowszej wiedzy z zakresu neurobiologii i neurodydaktyki. Są to nie tyle metody aktywne, co metody wykorzystujące naukowe dowody na neuroplastyczności mózgu człowieka.
Do takich metod zaliczyć możemy programowanie neurolingwistyczne.
Twórcami metody NLP są Richard Bandler i John Grinder. Tworząc metodę wzięli za podstawę teorię treningu neurolingwistycznego Alfreda Korzyńskiego, który powstał w latach 20 i 30 dwudziestego wieku.
Metoda NLP opiera się na połączeniu specyficznych systemów reprezentacji i bazujących na nich strategii ortograficznej oraz kotwiczenia przestrzennego „światła reflektorów”.
Na czym polega istota programowania neurolingwistycznego?
To program zachowań, który ma służyć poprawie i optymalizacji komunikacji interpersonalnej.
Codzienna komunikacja międzyludzka, w jej wielorakich kontekstach m.in. zawodowym, prywatnym, ma olbrzymie znaczenie dla naszego funkcjonowania. Komunikacja dotyczy wszystkich sfer naszego życia.
Jej efekty w postaci działań ludzkich dostrzegamy m.in. w kierowaniu ludźmi, w biznesie, również w edukacji, pedagogice oraz psychologii.
Koncepcja NLP analizuje kanały ludzkiego postrzegania zmysłowego, sięgając do kontekstów neurobiologicznych. Wykorzystuje ona m.in. „uczenie się na modelu” oraz „uczenie się na zasadzie stymulacji i reakcji (S-R)”, a więc terapii behawioralnej.
Metoda programowania neurolingwistycznego polega na języku „neurolinguistic”. Zmysły i język są źródłem ważnych informacji o formach reprezentacji psychiki oraz ich związku z rzeczywistością, w której żyjemy na co dzień.
Trzy punkty w przestrzeni ciało, język i myślenie tworzą trójkąt równoboczny. Mistrzostwo osiąga się poprzez idealną integrację indywidualnego doskonalenia, skutecznej komunikacji i najwyższej wydajności.
Człowiek strukturyzuje to co widzi, słyszy i czuje. Przetwarza i filtruje postrzeganą rzeczywistość. Opisujemy świat za pomocą języka i zachowania.
Po co NLP?
Wyostrzenie zmysłów człowieka, tak by wyłapywać drobne zmiany w ekspresji niewerbalnej i zachowaniach mimicznych człowieka.
Ważne jest, aby również nauczyć się interpretować te sygnały. Marszczenie brwi wokół oczu może być wieloznaczne.
Według P. Ekmana istnieją uniwersalne oznaki emocji. Widać je szczególnie na twarzy. Wykazał on, że te mikrozmiany są pomocne w wykrywaniu kłamstwa. Uczony opracował tak zwany system rozpoznawania wyrazu twarzy.
Technika NLP stworzyła szereg strategii przyswajania zachowania drugiej osoby. Głównym celem proponowanych technik jest poprawa relacji międzyludzkich.
Mikrosyganły w ekspresji każdego człowieka są bardzo ważne. Odczytywanie mowy ciała jest bardzo trudne. Trzeba podjąć najpierw hipotezę, a potem ją sprawdzić, aby przekonać się, czy określony wyraz twarzy oznacza to samo.
W NLP proces analizowania, dostrzegania, kategoryzowani mowy ciała nosi nazwę kalibrowanie.
Czy nauczycielowi potrzebna jest umiejętność kalibrowania mowy ciała uczniów?
Zdecydowanie tak.
Pomaga to uchronić ich przed stresem. Zbudować pozytywne relacje oparte na emocjonalnym cieple, uściskach dłoni.
Kalibrowanie polega przede wszystkim na powiązaniu tego, co uczniowie mówią z subtelnymi zmianami w ich zachowaniu, gestach, mimice. Napięcie mięśni, zmiana koloru twarzy, mówią wiele o emocjach osoby kalibrowanej. Mogą pomóc w lepszej komunikacji między nauczycielem a uczniami.
Na co zwracać uwagę podczas kalibrowania:
- Ruchy mięśni wokół oczu
- Mięśnie w kącikach ust
- Szeroko otwarte oczy
- Rozszerzanie się źrenic
- Zmiany w płynności powierzchni oka
- Ruchy gałek ocznych
- Zmiana koloru twarzy
- Oddech
- Przechylanie głowy
- Spójność wszystkich zachowań niewerbalnych
Człowiek poznaje rzeczywistość za pomocą swojej indywidualnej mapy, a więc indywidualnych możliwości poznania świata.
System postrzegania zmysłowego dostępny dzięki pięciu kanałom :
- Wizualny, co widzisz?
- Audytywny, co słyszysz?
- Kinestetyczny, co odczuwasz?
- Olfaktoryczny, co czujesz węchem?
- Gustaforyczny, jak to smakuje?
Są to podstawowe formy reprezentacji umysłowych ludzkiego postrzegania w skrócie W.A.K.O.(G).
Informacje docierające do człowieka poprzez zmysły są kodowane w naszej pamięci w postaci map. A następnie poprzez język opisujemy nasze spostrzeżenia. Język oraz nasze zachowania stanowią kanały wyjściowe informacji z naszego umysłu.
Który system reprezentacji jest preferowany przez moich uczniów?
Zadaniem nauczycieli jest odpowiednia diagnoza potencjału edukacyjnego uczniów w raz z preferowanymi przez nich stylami uczenia się. Jedni ludzie wolą reprezentacje wizualne, do innych bardziej trafia przekaz słuchowy.
Nauczycielu wnikliwe obserwuj swojego ucznia podczas rozmowy. Zwracaj uwagę na meta komunikaty. Jak mówi twój uczeń? Obrazami? Odwołuje się do zmysłów słuchowych, może dotykowych? Zwracaj uwagę m.in. na sposób oddychania ucznia, ruchy ideomotoryczne, np. machanie stopą, pocieranie dłoni. Ważne jest również napięcie mięśni, spojrzenie, ton głosu, kolor twarzy, wargi.
Metoda EMDR to metoda terapeutyczna wykorzystywana m.in. w leczeniu stresu pourazowego, wykorzystująca ruchy gałek ocznych oraz dźwięku i stymulacji dotykowej. Wskazuje się na powiązania ruchu gałek ocznych z poznaniem rzeczywistości oraz wewnętrznym przetwarzaniem człowieka.
Poprzez ruch gałek ocznych mózg koordynuje percepcję oraz planowane działania. System poznawczy i układ sensoryczno- motoryczny współpracują ze sobą.
Ruch gałek ocznych umożliwia również komunikację i wzajemne zrozumienie. Według niektórych badaczy bodźce słowne wywołują ruch gałek ocznych.
Badania w latach 80 XX wieku na Uniwersytecie w USA w Utah dowiodły, że strategia ortograficzna w metodzie NLP polegająca na ruchu gałek ocznych poprawia ortografię o wiele lepiej niż wizualne przywoływanie słów w pamięci. Strategia ta polega na patrzeniu w górę i w lewo. Dostrzeżono również, że kierowanie wzroku w dół i w prawo utrudnia ucznie się ortografii.
Kotwiczenie przestrzenne, światło reflektora
Strategia ta polega na wykorzystaniu określonego miejsca jako kotwicy dla określonego zachowania.
Chodzi o konsekwentny sposób zachowania nauczyciela polegający na staniu siedzeniu w określonym miejscu. Uczniowie zaczynają kojarzyć sposób zachowania z konkretnym zamiarem nauczyciela.
Czego dotyczą kotwice przestrzenne?
- Miejsca w którym zwykle zadawane SA pytania przez nauczyciela. Stan wewnętrzny ciekawość, szczerość ,zainteresowanie
- Miejscem, które informuje niedługo skończę bardzo udaną lekcję lub zadam zadanie domowe, pewność siebie np. siadanie na brzegu ławki pod koniec lekcji będzie oznaczało dla uczniów ten komunikat
- Wyznaczenie przez nauczyciela przestrzeni zarządzania jego zachowaniem, spokój, opanowanie, konsekwencja, komunikat wszystko mam pod kontrolą. Podejście do tego miejsca, skierowanie wzroku na uczniów może mieć ogromy wpływ na uczniów jeśli nauczyciel dobrze je zaznaczył.
Aby dobrze zaznaczyć kręgi zakotwiczenia przestrzennego, trzeba je stosować konsekwentnie i systematycznie.
Kotwiczenie przestrzenne odnosi się do warunkowania oraz neuronów lustrzanych.
Literatura:
„Edukacja i/a mózg, mózg a/i edukacja”
Redakcja: Mirosław Kowalski, Irena Koszyk, Sławomir Śliwa