W praktyce szkolnej wciąż brakuje nauczania problemowego.
Niedostatek wiedzy na ten temat jest jednym z powodów małej ilości zadań, w których należy postawić i zweryfikować hipotezę.
Współczesny świat zmaga się z wieloma problemami. Stąd wynika potrzeba nauczania problemowego.
Stawianie i sprawdzanie hipotez są bardzo ważnym elementem uczenia się.
W momencie, kiedy uczniowie rozumieją przekazane informacje i wykorzystują nowe umiejętności w praktyce, uczeń przekracza kolejny próg- eksperymentuje z nową wiedzą.
Stawianie i sprawdzanie hipotez dotyczących nowej wiedzy to kolejny etap Planu Działań Edukacyjnych.
Nauczanie problemowe łączy się nierozerwalnie z fazą stawiania i weryfikacji hipotez.
Nauczanie problemowe.
Proces uczenia się zakłada poddawanie w wątpliwość nowo poznanej wiedzy poprzez zadawanie pytań problemowych.
Nurtujący problem, ciekawe pytanie, nierozwikłana zagadka zmuszają uczniów do poszukiwania rozwiązań.
Projekty.
Nauczaniu problemowemu sprzyja również metoda projektu, w której uczniowie wykorzystują nową wiedzę w nieznanych kontekstach edukacyjnych. W nauczaniu metodą projektu ważna jest waga indywidualnych doświadczeń pojedynczych członków grupy, jak również wspólne wnioski.
Dysonans poznawczy.
Uczucie niezgodności pomiędzy tym, co uważamy za prawdziwe, a tym co w rzeczywistości jest prawdą nazywamy dysonansem poznawczym.
W procesie stawiania i weryfikacji hipotez bardzo ważnym elementem jest umiejętność stawiania wniosków przez uczniów.
Wartość dodaną stanowi również umiejętność argumentowania dotycząca obrony konkretnej hipotezy.
W jaki sposób efektywnie nauczać problemowo?
- Ucz swoich uczniów uzasadniać wnioski.
Budowanie świadomości uzasadniania swoich opinii jest wartościowe, gdyż uczy uczniów przekonywania innych do swoich racji. Każdy wniosek musi mieć uzasadnienie. Uzasadnienie popieramy m.in. elementami wiedzy powszechnej, stanowiska eksperta, dowodów eksperymentalnych.
- Organizuj dla uczniów zadania oparte na eksperymentowaniu.
Takie zadania wymagają stawiania i weryfikowania hipotez. Obserwacja projektowanie eksperymentu są ważnymi doświadczeniami kluczowymi podczas lekcji.
- Rozwiązywanie konkretnych problemów.
Stawianie i weryfikacja hipotez wiążą się również z rozwiązywaniem problemów podczas zajęć edukacyjnych w szkole. Dzięki tej metodzie uczniowie stosują nową wiedzę w innych sytuacjach, która często ma ograniczenia, czyli problem.
Warto, aby takie zadanie kończyły się podsumowaniem, które zawiera wnioski z udziału w zadaniu problemowym.
- Projektuj zadania wymagające podejmowania decyzji.
Aby podjąć słuszną decyzję należy również rozważyć za i przeciw. To nic innego jak proces stawiania i weryfikacji hipotez. Wybór między wieloma możliwościami bywa czasami trudny. Tego typu zadania wymagają również argumentowania i uzasadniania swoich wyborów.
- Zadania na dociekanie.
Dociekanie to proces myślowy, polegający na sprawdzaniu hipotez.
Pytania typu „Co tak naprawdę się wydarzyło? Dlaczego to się wydarzyło” lub pytania projektujące „Co by się stało gdyby?” wprowadzają u uczniów proces myślowy polegający na dociekaniu.
- Pozwól uczniom tworzyć własne zadania.
Na podstawie wcześniejszych doświadczeń uczniów oraz przy pomocy pytań naprowadzających warto czasem prosić uczniów o samodzielne zaprojektowanie eksperymentu, ułożenie pytań czy stworzenie zadania.
- Wykorzystaj pracę w grupach.
Zadania na stawianie i weryfikowanie hipotez wymagają interakcji, dlatego nadają się do pracy grupowej. Zadania problemowe wymagają zbierania informacji. Są one często złożone dlatego idealnie nadają się do pracy w grupach.
Sprawdzanie i weryfikowanie hipotez są bardzo ważnym elementem własnego procesu uczenia się. Uczniowie mają możliwość zastanowienia się nad nową wiedzą i jej wykorzystania.
Na podstawie: R.J. Marzano „Sztuka i teoria skutecznego nauczania”.