Jedną z najtrudniejszych rzeczy w edukacji uczniów jest ich ocenianie.
Tocząca się dyskusja na temat ocen wystawianych stopniem, funkcji oceny, czy uregulowań prawnych z tym związanych, sprzyja podejmowaniu tego trudnego tematu przez coraz szersze grupy pedagogów.
Jak oceniać uczniów w kontekście nauczania kształtującego?
Najważniejszą cechą oceniania uczniów jest jego sprawiedliwość.
Tylko ocenianie, które oparte jest na jasnych dla uczniów zasadach może być sprawiedliwe.
Jasne zasady oceniania odnoszą się zarówno do celów kształcenia, jak również do kryteriów sukcesu.
Stopnie uczniów są odzwierciedleniem realizacji przez nich pojedynczych celów uczenia się, a w szerszym kontekście podstawy programowej.
Często jednak w toku codziennej edukacji uczniów zatraca się rzetelność wystawianych ocen na rzecz włożonego przez uczniów wysiłku, czy ich grzecznego zachowania na lekcji.
Poniżej prezentuję kilka założeń dotyczących oceniania na podstawie książki Conne M. Moss, Susan M. Brookhard” „Cele uczenia się. Jak pomoc uczniom zrozumieć każdą lekcję”:
- Oceny muszą odnosić się do celów uczenia się,
- Wysiłek i zachowanie uczniów powinny być ocenianie osobno,
- Oceny odzwierciedlać powinny postępy uczniów w nauce,
- W wystawianiu sprawiedliwych ocen pomocne są arkusze ocen uczniów.
Cele uczenia się, a oceny.
Cele uczenia się tworzymy do bieżącej lekcji. Nie należy zapominać, aby nawiązywały Oce do poprzednich zagadnień, tworząc ścieżkę uczenia się.
W nauczaniu kształtującym oceny są następstwem procesu uczenia się uczniów. Proces ten tworzy pętlę czynności edukacyjnych nauczyciela i uczniów, do których należą: cele uczenia się, uczenie się uczniów na podstawie przygotowanych materiałów i ćwiczeń, informacja zwrotna, samoocena.
Jak dobrze uczeń opanował materiał?
Na to pytanie daje odpowiedź sprawiedliwa ocena, która jest średnią ocen realizacji pojedynczych celów lekcji oraz informacją zwrotną do ucznia.
Komentarz nauczyciela jest niezbędny, ponieważ sam stopień nie daje pełnego obrazu pracy ucznia, nie odzwierciedla w pełni wyników osiągniętych przez niego w procesie uczenia się.
Składniki stopi.
Oceny uczniów nie są tylko skalą cyfrową, ewentualnie procentową. Dobrze zaplanowana ocenia zawiera w sobie szereg elementów składających się na realizację celów uczenia się przez ucznia.
Oceny sumujące podobnie jak prezentacja materiału wiernie odwzorowują cele uczenia się.
Schematy oceniania.
Oceny te obrazują całościową wiedzę ucznia w kontekście przerabianego działu, całości, a nie są tylko wyrywkową weryfikacją jednej lekcji. Stąd wynika potrzeba budowania schematu oceniania przez nauczyciela.
Schematy oceniania to matryce w których zawarte są elementy składowe oceny. Dla sprawiedliwego wystawienia oceny sumującej liczy się zarówno wiedza, jak również rozumowanie, wykorzystanie wiedzy w praktyce.
Analizowanie ocen stawianych uczniom wpływa na jej jasność i rzetelność, jest też sprawiedliwe względem wszystkich uczniów.
Schematy oceniania służą nauczycielom do weryfikacji postępów uczniów w nauce na wiele sposobów m.in. do przygotowywania sprawdzianów, zadań sprawdzających, czy odpowiedzi ustnej.
Zarówno oceny sumujące, jak też oceny końcowe powinny dokładnie odzwierciedlać cele uczenia się.
Aby jak najlepiej odwzorować wynika ucznia w procesie uczenia się, nauczyciele potrzebują narzędzi w postaci schematów oceniania, które są adekwatne do celów uczenia się.
To nie stopnie są problemem, ale ich rzetelność i sprawiedliwość w kontekście zdobywanych przez uczniów umiejętności i wiedzy z podstawy programowej.
Wybór stopnia ze wąskiej skali ocen, który najpełniej odzwierciedla postępy ucznia jest trudny .
Odpowiednie argumentowanie wystawianych ocen przez nauczyciela może być przeprowadzone właśnie na podstawie schematów oceniania, które odnoszą się do celów uczenia się.
Ocenienie uczniów musi być sprawiedliwe. Sprawiedliwość oceny wystawianej przez nauczyciela nie zależy od skali.
Nie ma również znaczenia, czy wystawimy uczniowi ocenę stopniem, czy procentem, czy słowem np.:” opanował na poziomie podstawowym, zaawansowanym”.
Znaczenie ma natomiast sprawiedliwa argumentacja nauczyciela na podstawie kryteriów sukcesu zawartych w schemacie oceniania oraz odnoszenie się do celów kształcenia.
Cele kształcenia znajdują trafne zastosowanie w różnych aspektach edukacji uczniów, również w ocenianiu.
Na podstawie: Conne M. Moss, Susan M. Brookhard” „Cele uczenia się. Jak pomoc uczniom zrozumieć każdą lekcję”