Ocenianie jest elementem wartościującym nasze działania, zachowania, wytwory już od czasów starożytnych.

Na arenie edukacyjnej od kilku lat toczy się dyskusja dotycząca umieszczania uczniów na skali ocen 1- 6. 

Ocenienie stanowi jeden z najtrudniejszych elementów pracy nauczyciela, ponieważ poprzez ocenę nauczyciel ustosunkowuje się do pracy ucznia i czynionych przez niego postępów.

Dzięki ocenie uczeń uzyskuje informację zwrotną na temat własnych efektów uczenia się.

Czy ocenienie, oceny i ich funkcje, informacje zwrotne i komentarze kierowane do uczniów, skale pokazujące przyrosty wiedzy, podsumowania mówiące o efektach uczenia się, są złe?

I dlaczego tak naprawdę toczy się dyskusja na temat ocenienia w polskich szkołach?

Ocenianie to proces diagnozowania postępów i osiągnięć uczniowskich. To integralne połączenie opisu i oceny. Ocena pełni różne funkcje:

  • Diagnostyczna, dzięki niej nauczycie rozumie uzdolnienia oraz poziom rozwoju uczniów,
  • Formująca, zbieranie informacji o pracy uczniów i analiza ich postępów,
  • Podsumowująca, ocena wyników pracy u progu edukacji szkolnej.

Opis to nie porównanie uczniów. To swoiste portfolio uczniowskie, jego poziom aktywności na zajęciach, zadania,które wykonuje, wypracowania, które pisze. To przykłady i komentarze do pracy uczniów od ich wychowawców, nauczycieli, ale również ocena koleżeńska.

Ocenianie to nie oceny, litery, plusy czy minusy.

To dialog nauczycieli i uczniów, bo ocena koleżeńska to integralna cześć oceniania szkolnego.

Postępy uczniów ukazane na ciągłej linii rozwoju są ważne dla ukazania mocnych i słabych stron oraz przyrostów.

Dokumentacja postępów ucznia ujawniająca się w przejęciu inicjatywy i odpowiedzialności za proces uczenia się przez samych uczniów to integralne elementy modelu: MODEL LEARNING RECORD.

Ocena jest formą nauki.

Pozwala ona uczniom w trakcie procesu edukacyjnego przyjrzeć się własnemu myśleniu, diagnozować swoje postępy.

Odpowiednia ocena bez standaryzacji dająca informacje zwrotna kształtuje praktyczne nawyki myślenia i pracy nad własnym rozwojem. Kształtuje współpracę, dociekliwość, kreatywność, otwartość na nowe pomysły, czy zdolność do zadawania pytań.

Każdy człowiek powinien dobrze określić swoje mocne i słabe strony oraz określić, co chce w życiu robić i dlaczego.

Prawidłowo wdrożony model oceny mógłby mieć punkt odniesienia  w postaci sylwetki idealnego absolwenta. Na jej bazie można by określić kompetencje, jakimi dysponować powinien uczeń kończący szkołę.

Poniżej przykład: CECHY IDEALNEGO ABSOLWENTA:

  • Co powinien wiedzieć
  • Jak wykorzystywać to co wie?
  • Co ta wiedza mu da?

Tworzenie środowiska uczącego się, stawiającego na rozwój wszystkich. Program Fresh Grade internetowy program do tworzenia uczniowskiego portfolio.

Fotografowanie prac uczniowskich każdego dnia, ocena postępów, zaangażowanie rodziców, określenie kryteriów sukcesu ucznia. To jego podstawowe elementy.

Badania pokazują, że uczniowie mają duże braki w krytycznym myśleniu, współpracy, porozumiewaniu się, kreatywnym myśleniu, czy rozwiązywaniu problemów.

Ocenianie to część procesu uczenia się. Jaką funkcję spełnia?

  • Motywuje, pobudza uczniów do czynienia postępów, polepszania rezultatów, daje informację zwrotną, jak radzisz sobie, zachęca do poprawy tam gdzie to możliwe,
  • Osiągnięcia, informacja na temat tego co uczniowie potrafią, umożliwia własną ocenę postępów,
  • Standardy, efektywne ocenianie wyznacza jasne i adekwatne standardy, podnosi aspiracje uczniów, umożliwia im wyznaczanie celów jest wsparciem.

Ocenianie to koherentna całość realizowanego programu, procesu uczenia się i wychowania.

„Powinno być integralnym wspierającym elementem zwykłej kultury placówek” Ken Robinson.

Edukacja nie jest oceną wyrażoną w liczbach, procentach, plusach, czy minusach.

Edukacja to również, a właściwie przede wszystkim wytrwałość, umiejętność współpracy, kreatywność, wizja, ekspresja.

Szkoła, która wychodzi od tego, co uczeń potrafi, skupia się na pasjach i talentach uczniowskich tworzy również optymalne środowisko uczenia się.

Program nauczania, który skupia się wokół zainteresowań uczniów jest efektywny.

Myślenie niestandardowe, kreatywność, własny osąd to rzeczy, których brakuje w edukacji.

Ocenianie poprzez testy zawęża myślenie i programuje ludzi na odpowiedzi tak lub nie niczym system zero jedynkowy.

Dostrzegaj indywidualność każdego dziecka i szukaj w nim potencjału. Jest to prawdziwe wyzwanie edukacyjne i jedyna droga do dobrej edukacji.

Ocena to gromadzenie informacji o efektach uczenia się uczniów.

Jej zasadniczym celem jest pozyskanie informacji zwrotnej przez nauczyciela, czy proces edukacyjny, organizacja lekcji, sposoby działania nauczyciela i uczniów przyczyniła się do osiągnięcia zamierzonych celów kształcenia i efektów.

Ocenianie ma służyć doskonaleniu działania zarówno uczniów jak i nauczycieli.

W ostatnim czasie rozorała dyskusja na temat oceniania uczniów.

W Polsce i na świecie pojawiają się szkoły odchodzące od ocen w tradycyjnym ich rozumieniu. Wynika to z faktu, że nauczyciele, rodzice i uczniowie rozumieją ocenianie jako pomiar i sprawdzanie osiągnięć szkolnych.

Dzieje się tak za sprawą utrwalonych na gruncie dydaktyki definicji oceniania Wincenty Okoń (1987), czy Bolesław Niemierko (1997). Ocenianie to kontrolowanie, tak zakodowana jest funkcja oceny szkolnej.

Ocenianie definicyjnie określa wartość przedmiotu, obiektu, wytworu, wypowiedzi. Stąd ocena odbierana jest jako ustosunkowanie się nauczyciela do osiągnięć ucznia poprzez stopnie, ale również opinię, mimikę, czy gesty.

W związku z tym należy zadać pytanie, czy usunięcie ze szkół stopni szkolnych ustrzeże uczniów przed ocenianiem?

Świadomy nauczyciel najpierw wyznacza edukacyjne cele i sposoby ich osiągania, a więc aktywne działania uczniów, w celu organizowania procesu uczenia się.

Poszukiwanie metod oceniania staje się naturalną konsekwencją podjętych działań na podwórku edukacyjnym, przy ich realizacji.

W praktyce szkolnej bardzo często okazuje się, że uczniowie nie są świadomi celów lekcji, kształtowanych kompetencji, a co za tym idzie już na samym starcie mają obniżoną motywację do pracy. Nie chcą zatem być później poddawani ocenie.

Niewątpliwe ocenianie uczniów to najtrudniejszy element pracy nauczycielskiej na co dzień. To odpowiedzialność za każde dziecko w klasie, ponieważ ocenianie przyczynia się do rozwoju i sukcesu każdego ucznia.

Uczniowie dysponują zróżnicowanymi możliwościami intelektualnymi, psychofizycznymi oraz wychowują się w różnych warunkach społeczno- socjalnych.

Poznanie każdego ucznia, możliwości którymi dysponuje jest podstawą procesu oceniania.

Ocena powinna motywować do wysiłku, wskazywać kierunek rozwoju umiejętności ucznia.

Sukces edukacyjny, a potem życiowy jest wynikiem pracy i zaangażowania, przede wszystkim chęci i motywacji. Istnieją również nieformalne elementy oceniania, które są przyczyną krytyki i obalają jego zasadność.

Po stronie nauczyciela pojawiają się takie elementy jak siła, władza, przewaga formalna. Po stronie ucznia kamuflaż, ściąganie, założenie „przechytrzę nauczyciela”.

Brak jest wzajemnego porozumienia, dobrej komunikacji oceny, współpracy, czy życzliwości, aby ocenienie miało na względzie przede wszystkim dobro ucznia, jego rozwój oraz kierunek pracy nad sobą.