Dlaczego ładne i proste ząbki są ważne w procesie korygowania wad wymowy?
Czy należy leczyć wady zgryzu?
Kiedy rozpocząć leczenie?
Jakimi metodami?
To przykłady pytań, które spędzają sen z powiek niejednego rodzica, zwłaszcza, kiedy zęby nie rozwijają się prawidłowo.
Minimum wiedzy o wadach zgryzu dla każdego rodzica i nauczyciela jest niezbędny do obserwacji prawidłowego rozwoju każdego dziecka.
Każdy dziecko posiada 20 zębów mlecznych, jako dorośli mamy 32 zęby stałe.
W czasie rozwoju zębów mlecznych, a potem w trakcie ich wymiany na zęby, stałe istnieje zagrożenie powstania wad zgryzu.
Wadami zgryzu zajmuje się ortodoncja.
Zalążki zębów pojawiają się już w życiu płodowym. Proces kształtowania podstaw uzębienia zaczyna się między 5- 6 tygodniem życia płodowego i trwa do 20 roku życia.
W trakcie tego długotrwałego procesu kształtowane są szkliwo, zębina, miazga zębowa, a więc unerwienie.
Jeżeli rozwój fizjologiczny uzębienia nie przebiega prawidłowo, około 5 roku życia można wykonać pantomogram, a więc zdjęcie obrazujące stan uzębienia oraz ewentualne wady.
W pierwszej kolejności wyżynają się jedynki, potem dwójki, potem czwórki, następnie trójki i piątki.
W innej kolejności wyżynają się zęby stałe. Najpierw pojawiają się 6, następnie jedynki, dwójki, czwórki, trójki i piątki, siódemki i ósemki.
W wieku sześciu lat dziecko powinno posiadać szóstki dolne, następnie górne.
W wieku 10 lat wyżynają się siódemki, następnie kły dolne i górne, ze względu na to, że mają najdłuższy korzeń.
W piętnastym roku życia dziecko osiada wszystkie zęby oprócz ósemek.
Istnieje ogromny wpływ wiedzy o wzroście na dobór terminu leczenia ortodontycznego.
Leczenie ortodontyczne zaczyna w okresie tak zwanego skoku wzrostowego, a więc między 12- 13 rokiem życia.
Jako leczenie wczesne określamy działania ortodontyczne podjęte przed tym okresem, jako leczenie późne określamy działania po 13 roku życia.
Skok wzrostowy to 11 rok życia u dziewcząt i 2 lata później u chłopców.
Rozwój korzenia w zębach stałych trwa 3 lata.
Złota reguła dotyczy wieku 12 lat, kiedy to należy rozpocząć leczenie ortodontyczne. Jest to ostatni czas na leczenie wad zgryzu.
Spożywanie zbyt dużej ilości cukru w niekorzystny sposób wpływa na zęby, powodując próchnicę. Nie bez znaczenia jest również genetyka oraz podatność zęba na próchnicę.
Pamiętaj o tym, aby dzieci dbały również o zęby mleczne, gdyż ich zdrowie warunkuje rozwój zębów stałych. Mleczne piątki powinny dotrwać do 11 roku życia, aby umożliwić prawidłowy rozwój uzębienia. Chodzi o to aby szóstki się do przodu nie przesunęły.
Istnieje wiele różnych wad zgryzu.
Tyłozgryz to żuchwa która jest cofnięta do tyłu w układzie nie fizjologicznym. Wymaga on wczesnej interwencji ortodontycznej, jednak przerywanej. W tyło zgryzach w 12 roku życia aparat ujemy dzieci.
Zgryz krzyżowy przedni, charakteryzuje się ułożeniem zębów, gdzie dolne idą do tyłu, a górne zęby do przodu. Dotyczy on głównie małych dzieci.
Wczesna interwencja ortodontyczna dotyczy dzieci między 0- 3 rokiem życia i odbywa się w następujących przypadkach:
- Rozszczepów wargi i wyrostka zębodołowego
- Połowicznego niedorozwoju twarzy
- Zesztywnienia, wrodzone, urazowe powikłania po zapaleniu gronkowcowym
Dzieci między 3 a 6 rokiem życia również wymagać mogą interwencji ortodontycznej. Dotyczy to następujących sytuacji:
- Przedwczesna utrata trzonowców
- Znacznego wychylenia siekaczy, które często towarzyszy tyło zgryzom, ponieważ istnieje ryzyko urazu oraz utraty stałego siekacza górnego
- Istnienia zgryzu krzyżowego przedniego
Interwencję ortodontyczną u dzieci między 6 a 8 rokiem życia rozpoczynamy w sytuacji gdy:
- Utracie ulega ząb trzonowy mleczny,
- Następuje wychylenie siekaczy górnych,
- Dziecko ma zgryz krzyżowy boczny,
- Dziecko posiada zgryz otwarty przedni czynnościowy,
- Występują zaburzenia wyrzynania się stałych trzonowców i siekaczy.
Pomiędzy 10 a 15 rokiem życia ortodontyczne konsultujemy dzieci w następujących sytuacjach:
- Nie rozwijają się kły górne i dolne,
- Stłuczenia zębów w wyniku urazów,
- Zwężenia szczęki,
- Zgryzy przewieszone,
- Asymetria uzębienia,
- Wady klasy II i III,
- Zgryzy otwarte, głębokie. Tyło zgryzy, przodozgryzy.
PODZIAŁ WAD ZGRYZU
Wady zgryzu dzielimy na:
- Wady w płaszczyźnie przednio- tylnej, są to wady klasy II i III,
- Wady pionowe, są to zgryzy otwarte oraz głębokie,
- Wady poprzeczne, zwężenia, przerosty, asymetrie.
Wady klasy II to tyłozgryzy, które charakteryzują się tym, że dolny łuk jest cofnięty względem górnych zębów.
Wyróżniamy dwie grupy tyłozgryzów:
- Z wychyleniem siekaczy górnych,
- Z przechyleniem siekaczy górnych.
Wady klasy III to wady doprzednie. Polegają one na wysunięciu wargi dolnej, zapadnięciu okolicy podnosowej, cofnięciu wargi górnej. W tego typu wadach w grę wchodzi leczenie operacyjne.
ZGRYZY OTWARTE
Są to wady w budowie morfologicznej szczęki, polegające na niedochodzeniu do siebie zębów w płaszczyźnie czołowej. Język wtłaczany jest na skutek tej wady między zęby. Wada ta wymaga interwencji chirurgicznej, nie mamy na nią wpływu, gdyż tak po prostu ukształtowały się zęby. U dzieci wada ta poddawana jest częściowej korekcie z wykorzystaniem specjalnego aparatu ortodontycznego.
ZWĘŻENIA SZCZĘKI
Dotyczy zbyt wysklepionego podniebienia twardego, tak zwane podniebienie gotyckie. Wysklepienie to występuje w postaci łuku w kształcie litery V bądź omegi. Powoduje to najczęściej stłoczenia siekaczy górnych.
Stosuje się aparatownie: aparat Quadhelix, aparat Hyerex.
Wady zębowe dotyczą najczęściej różnych anomalii budowy wewnętrznej zębów, liczny uzębienia, na przykład hipodancji, występowania zębów nadliczbowych.
Hipodancja natomiast dotyczy wrodzonego braku zębów.
Często anomalie dotyczą zębów podwójnych. Występuje wtedy jedna korona i 1 lub 2 połączone korzenie zębów.
Problemy dotyczą również okresu ząbkowania, kiedy dziecko posiada tak zwane żeby wrodzone już w Momocie narodzenia, jego zęby wyrzynają się zbyt wcześnie, ząbkowanie może też być opóźnione lub ulec zatrzymaniu.
W wyniku tak zwanej dysplazji obojczykowo- czaszkowej żeby mleczne w ogóle nie wypadają.
W zespole Crouzona, który jest dziedziczny, następuje przedwczesne zlanie się szwów czaszkowych, w wyniku czego człowieka posiada tak zwaną „wieżowatą czaszkę”, ma to wpływ na występowanie wad zgryzu.
W zespole Aperta występują również deformacje czaszki.
Zespół Pierre’a Robina to również zespół anatomicznych dysfunkcji prowadzących do wad zgryzu, m.in. rozszczep, ptasi profil, mała żuchwa, zapadanie się języka.