Głoska r to głoska oryginalna na tle całego systemu głosek języka polskiego.
Jej artykulacja wymaga wibracji koniuszka języka uniesionego do wałeczka dziąsłowego.
Boki języka przylegają do wewnętrznych górnych zębów i dziąseł.
Terapia głoski r zazwyczaj jest długa i wieloetapowa. Polega ona na usuwaniu przyczyn zaburzenia.
Zaczynamy od ćwiczeń, których zadaniem jest usprawnić mało ruchliwy język.
Substytutami rozwojowymi dla głoski r są j, l, ł, rzadziej d, t, w, g, n, czy k.
Deformacje tego trudnego dźwięku polegają na dwuwargowości, tak zwanej realizacji furmańskiej.
Często spotykamy również r wargowo- zębowe, międzyzębowe, języczkowe, podniebienne, krtaniowe, gardłowe, nosowe, szczękowe, policzkowe.
Do najczęstszych przyczyn zaburzeń realizacyjnych głoski r zaliczamy:
Krótkie wędzidełko.
Duży język.
Wzmożone lub osłabione napięcie języka.
Bardzo wczesne usiłowanie wymówienia głoski r, kiedy język nie był jeszcze gotowy.
Brak pionizacji apeksu.
Rozszczep podniebienia miękkiego.
Brak różnicowania słuchowego r-l.
Nieprawidłowy wzorzec wymowy otoczenia.
Brak autokontroli słuchowej.
PRZYKŁADY ĆWICZEŃ MOTORYCZNYCH:
- Bardzo szerokie rozciąganie języka, język wysuwa się i wsuwa do jamy ustnej.
- Żucie szerokiego języka między zębami.
- Wysuwanie języka do przodu, nad górne zęby, do brody.
- Kląskanie, mlaskanie.
- Naśladowanie ssania cukierka czubkiem języka.
- Wylizywanie kieliszka.
Warto również wprowadzić ćwiczenia, polegające na przekształceniach fonetycznych innych głosek.
W terapii rotacyzmu prowadzi się je z wykorzystaniem metody Talmy.
PRZYKŁADY ĆWICZEŃ FONETYCZNYCH:
- Szybkie i wielokrotne wymawianie spółgłoski d tuż przy dziąsłach.
- Wymawianie ciągów dźwiękowych td, td, td…..
- Modyfikacje ciągów dźwięków, np. te de, te de, tu du, ta, da….
- Wprowadzenie układu tdn, tdn, tdn…
Układy powyższych dźwięków powinny być wymawiane bardzo lekko i obowiązkowo przy dziąsłach. Ważne, żeby wszystkie ćwiczenia były bardzo precyzyjne.
Wszystkie ćwiczenia motoryczne języka zarówno z wykorzystaniem metody fonetycznej, jak również mechanicznej to etap przygotowawczy. Ważne jest, aby był on wystarczająco długi. Jeżyk powinien być gibki i ruchliwy, tylko wtedy realizacja r jest prawidłowa.
Terapię głoski r prowadzimy z wykorzystaniem wyrazów zaczynających się od tr, dr.
Oto przykład listy wyrazów, którą możemy wykorzystać:
Trawa, troje, troska
drabina, droga, dramat, druty
Praca, prawo, proca
Wracam, wrona, wróbel
Franek, fruwać, front
Jutro
Król, królowa
Wśród metod wywoływania dźwięku r wyróżniamy metody mechaniczne i fonetyczne. Najczęściej stosuje się kombinacje tych dwóch metod.
METODY MECHANICZNE:
- POTRĄCANIE DOLNEJ CZĘŚCI JĘZYKA PRZY WYMAWIANIU D DZIĄSŁOWEGO.
- WPROWADZENIE DO SYLABY POWSTAŁEGO DŹWIĘKU, NA POCZĄTKU Z PALUSZKIEM, POTEM Z PALUSZKIEM ZAPAMIĘTANYM.
- WPROWADZENIE DO WYRAZÓW, NA POCZĄTKU ZACZYNAJĄCYCH SIĘ OD TR, DR.
- METODA DMUCHANIA, GDY CZUBEK JĘZYKA LEKKO OPIERA SIĘ O DZIĄSŁA, BOKI JĘZYKA UNIESIONE DO GÓRY PRZYLEGAJĄ DO ZĘBÓW TRZONOWYCH.
- CZUBEK JĘZYKA MIĘDZY WARGI, PARSKANIE, NASTĘPNIE COFAMY JĘZYK DO DZIĄSEŁ
- WYKORZYSTANIE ĆWICZEŃ Z MASAŻEREM JĘZYKA.
METODY FONETYCZNE
- PRZEKSZTAŁCANIE DŹWIĘKÓW T D, ORAZ ICH MODYFIKACJA.
- WPROWADZAMY SYLABY DRA, DRE, DRO, DRU, DRY, można je realizować z wykorzystaniem palca.
- Wprowadzamy do sylab, dresy, dratwa, drut, potem przechodzimy do innych pozycji w wyrazie oraz innych spółgłosek.
Jeżeli przyczyną nierealizowania dźwięku r jest zbyt krótkie wędzidełko, należy je ćwiczyć lub podciąć. Może okazać się niezbędna interwencja chirurgiczna, po której stosujemy terapię w postaci ćwiczeń motorycznych języka.
Przydatne będzie na przykład: oblizywanie warg, wylizywanie talerzyka, kieliszka, dmuchanie z czubka języka skrawkami papieru, sięganie językiem w kierunku dziąseł i do podniebienia, wsuwanie brzegów języka między zęby trzonowe, przy jednoczesnym unoszeniu czubka języka do góry.
Etap przygotowawczy jest kluczowy dla terapii rotacyzmu. Są to ćwiczenia służące wykonywaniu szybkich i precyzyjnych ruchów języka.
Po serii ćwiczeń motorycznych przechodzimy do bezpośredniego wywołania dźwięku w izolacji. Po otrzymaniu stabilnego dźwięku wprowadzamy go do sylab w nagłosie, śródgłosie i wygłosie. Ważne jest również włączenie otoczenia w kontrolowanie wypowiedzi dziecka.
Gwarancja sukcesu Twojego dziecka to Kreatywny Logopedyczny Trening Mowy LOGOFUN.
Premiera już jesienią 2019 r.
Serdecznie zapraszam do kontaktowania się w panelu kontaktowym.