Poprzez cele uczenia się wpływamy nie tylko na zaspokajanie potrzeb uczniów, ale również rozwijamy ich myślenie wyższego rzędu.
Umiejętności uczniów, związane z rozumowaniem, można kształtować u uczniów z wykorzystaniem oceniania kształtującego.
Cele edukacyjne wpływają na kształtowanie tych ważnych dla uczniów umiejętności.
W jaki sposób rozwijać myślenie uczniów w szkole?
Stawianie celów uczenia się opartych na rozwijaniu myślenia uczniów oraz formułowanie do nich adekwatnych kryteriów sukcesów buduje ambitną edukację.
Samoocena ucznia oraz sterowność w uczeniu się stanowią niewątpliwie o sile oceniania kształtującego. Wartością dodaną jest rozwój kreatywności uczniów.
Co to jest myślenie wyższego rzędu?
Jest to umiejętność człowieka do zadawania pytań, analizowania, klasyfikowania, argumentowania oraz przeprowadzania skomplikowanych operacji umysłowych.
Jest to czynność, którą należy kształtować w szkole. W jej kształtowaniu pomocne są strategie oceniania kształtującego, m.in.
- Rozpoznawanie przez uczniów złożonych problemów,
- Analizowanie, zbieranie dowodów na poparcie lub obalenie jakiejś tezy, synteza i ocena,
- Wyciąganie wniosków, argumentowanie, ocenę zjawisk, procesów, sposobów postępowań ludzi itp.- myślenie krytyczne,
- Myślenie kreatywne, znajdowanie nowych rozwiązań, zastosowań itp.
Uczenie się człowieka związane jest właśnie z wykorzystaniem myślenia wyższego rzędu, a nie tylko kucia na pamięć.
Wiedza, którą przyswajają uczniowie musi znaleźć efektywne zastosowanie w praktyce. Życie codzienne obfituje w problemy do rozwiązania, sytuacje, w których trzeba zadawać trafne pytania i argumentować na temat. To tylko niektóre przykłady potwierdzające konieczność uczenia opartego na rozwijaniu myślenia wyższego rzędu.
Budowanie celów uczenia się opartych na rozumowaniu.
Cele z podstawy programowej należy przekształcić w cele uczenia się, które będą wyrażone językiem zrozumiałym dla ucznia.
Szczególnie istotne jest, aby dokładnie wytłumaczyć uczniów cele związane z rozumowaniem.
Zadanie to można wykorzystać wskazując np. na umiejętności uczniów wyrażania myśli i znaczeń własnymi słowami, czy pytania zaczynające się od „dlaczego?”
Błędy w kształtowaniu umiejętności myślenia wyższego rzędu.
Wielu nauczycieli przedkłada umiejętności podstawowe jak np. czytanie, pisanie, czy uczenie na pamięć faktów i pojęć nad rozwijanie umiejętności myślenia wyższego rzędu.
Rozwój tych umiejętności nie jest trudniejszy dla uczniów niż nauka faktów i pojęć, a uczniowie mający trudności w czytaniu nie powinni tracić możliwości rozwijania myślenia wyższego rzędu.
Poziom trudności, który proponuje nauczyciel na swoich lekcjach, nie powinien pozbawiać uczniów słabszych możliwości rozwijania myślenia wyższego rzędu.
Korzyści dla uczniów.
Rozwijanie myślenia wyższego rzędu przynosi wiele korzyści dla uczniów. Związane są one przede wszystkim z samooceną i sterownością w uczeniu się.
Pytania dotyczące zrozumienia materiału, ocena jego przydatności to tylko niektóre ważne aspekty meta poznania.
Uczniowie mają szansę poznać strategie poznawcze, dzięki którym łączą małe fragmenty wiedzy w dużą całość. Strategie te to m.in. opis własnymi słowami, streszczanie, podkreślanie faktów, strukturyzowanie wiedzy.
Uczniowie pracują również na różnych strategiach meta poznawczych .m.in. na planowaniu, ocenianiu, czy monitorowaniu własnych wyników uczenia się.
Strategie motywacyjne zaś pomagają uczniom wartościować pozytywnie swój własny proces uczenia się. Wpływa to na zaangażowanie uczniów.
Poprzez strategie uczenia się poznawczych, meta poznawczych i motywacyjnych uczniowie odnoszą duże korzyści dla siebie, m.in.:
- Strategie poznawcze: tworzą przejrzyste i czytelne notatki, zaznaczają w nich najważniejsze elementy, potrafią je czytać ze zrozumieniem i uczyć się z nich,
- Strategie meta poznawcze: dzielą zadania na łatwe i trudne, zastanawiają się co jest najważniejsze, jakie są cele uczenia się, kończą pracę na czas, tworzą harmonogram, analizują informację zwrotną od nauczyciela, wykorzystują ją do poprawy efektów procesu uczenia się, są odpowiedzialni za własną naukę.
- Strategie motywacyjne: szukają powiązań między wiedzą, wiedzą dlaczego się uczą, są zainteresowani nauką, rozwijają na własną rękę obszary swoich zainteresowań.
Kształtowanie kreatywności w szkole.
Kreatywność należy do umiejętności wyższego rzędu.
W szkole bardzo często pojęcie kreatywności jest błędnie stosowane. Atrakcyjna i pomysłowa praca plastyczna już jest kreatywna. Interesujące wypracowanie również nosi znamiona kreatywności.
Nic bardziej mylnego.
„Kreatywnością jest pokazywanie problemów i zadań w nowym świetle, łączenie idei na nowe sposoby”. (str. 135)
Kim zatem jest kreatywny uczeń? Jakie cechy posiada?
Jest to osoba, która stale uczy się nowych rzeczy, jest otwarta i poszukująca, korzysta z informacji z wielu źródeł i wykorzystuje je do tworzenia nowych ujęć rzeczywistości.
Ludzie kreatywni przekuwają porażkę w naukę, z błędów wyciągają wnioski i idą dalej.
Kreatywność można kształtować przez cele uczenia się.
Uczniowie mogą odkrywać to co nowe w tradycyjnej wiedzy. Mogą oni tworzyć również nowe sposoby wykorzystania wiedzy.
Kreatywność we współczesnej szkole zawężana jest często do starannie wykonanej pracy plastycznej.
Kreatywność natomiast jest umiejętnością wyższego rzędu, która popycha ludzkość naprzód.
Na podstawie: Conne M. Moss, Susan M. Brookhard” „Cele uczenia się. Jak pomoc uczniom zrozumieć każdą lekcję”