W procesie uczenia się uczniów bardzo ważne miejsce zajmuje samoocena.
Ćwiczenie tej umiejętności kluczowej wpływa na motywację uczniów do pracy oraz ich postępy w nauce.
W budowaniu strategii samooceny pomaga ocenianie kształtujące.
W jaki sposób budować samoocenę uczniowską?
Trzy kluczowe pytania oceniającego cyklu uczenia się wytyczają kierunek- rozwój uczniów.
Dokąd zmierzam? Gdzie aktualnie jestem? Co muszę się jeszcze nauczyć, jakie umiejętności zdobyć, żeby dojść do miejsca, do którego zmierzam.
Powyższe pytania są kluczowe w organizacji kształcenia uczniów podczas każdej lekcji. To one odgrywają znaczącą rolę w każdym momencie lekcji, dając orientację dla nauczyciela w zakresie kierunku pracy.
Wszystko zaczyna się w momencie świadomego kształtowania celów uczenia się.
Zrozumienie celów uczenia się przez uczniów wpływa na dokonywanie przez nich samooceny.
Pierwszym krokiem nauczycieli na lekcji jest prezentacja celów uczenia się i kryteriów sukcesu. Nauczyciel uświadamia uczniom również zależność celów i efektów kształcenia na lekcji. Skąd uczeń będzie wiedział, że osiągnie cel uczenia się?
Po omówieniu celów uczenia się następują ćwiczenia praktyczne, podczas których nauczyciel omawia zagadnienia związane z osiąganiem przez uczniów kryteriów sukcesu. Poprzez prezentację materiału uczniowie obnażają zdobyte przez siebie umiejętności i wiedzę. Nauczyciel otrzymuje informację zwrotną dotyczącą przebiegu procesu uczenia się.
Uczniowie otrzymują informację zwrotną od nauczyciela, która zawiera cenne wskazówki do rozwoju uczniów.
Dokąd zmierzam?
W odpowiedzi na to pytanie kryją się cele uczenia się oraz kryteria sukcesu.
Cele uczenia rozwijają samoocenę uczniów.
Kiedy uczniowie współuczestniczą w procesie formułowania celów uczenia się, a następnie kryteriów sukcesu, łatwiej budują własną umiejętność samooceny.
Przy odpowiedzi na to kluczowe pytanie odwołujemy się do przykładowych prac o różnym poziomie, aby ocenić je pod względem kryteriów sukcesu.
Nauczyciel powinien również wskazywać na cele długoterminowe, które nawiązują do życia codziennego. W ten sposób buduje spójne mosty edukacyjne między tym co na lekcji, a tym co w dużym dziale i w życiu.
Gdzie się aktualnie znajduję?
Uczniowie oceniają swoją pracę na podstawie prezentacji zrozumienia materiału.
Autorefleksja sprzyja kształtowaniu pro aktywnych postaw uczniów. Pomaga im odpowiedzieć na pytanie, jakie ćwiczenia muszę jeszcze wykonać, żeby osiągnąć cel uczenia się.
Stosuje się tutaj m.in. strategię świateł drogowych, które symbolizują stopień zrozumienia materiału przez uczniów. Przy pomocy czerwonych, zielonych i pomarańczowych kółek przyklejanych na zadanie uczniowie sami oceniają, na którym etapie się znajdują.
Metaforyczne informacje zwrotne od uczniów pomagają nauczycielowi w ocenie procesu uczenia się w klasie szkolnej. To w konsekwencji ma wpływ na dalszy jego przebieg.
Do dokonywania oceny poziomu umiejętności lekcyjnych wykorzystać można również grafy, na których uczniowie zaznaczają swoje wyniki. Pomocne będą również fiszki, gdzie pogrupują oni fakty, aby stale monitorować ich opanowanie.
Wartościowe dokonywanie streszczeń materiału umieszczonego w podręczniku służy uczeniu. Uczniowie mogą przedstawić go własnymi słowami lub graficznie. Zasadne będzie układanie pytań do przeczytanego fragmentu tekstu. Chodzi o to, by aktywnie pracować z tekstem.
Istnieje wiele wartościowych narzędzi meta poznawczych, których celem jest kształtowanie umiejętności samooceny.
Każde narzędzie, poprzez które uczniowie dokonują samooceny służyć powinno ich rozwojowi. Warto również podejmować dyskusję z uczniami na temat trafności i słuszność dokonanej przez nich samooceny.
Sprawiedliwość uczniów jest trudna do zweryfikowania. Jedni mogą oceniać swoją pracę pobieżnie, inni nazbyt pobłażliwie, jeszcze inni być za bardzo krytyczni.
Twórcza dyskusja nauczyciela, która jest połączona z obiektywną informacją zwrotną pozwala uczniom na doskonalenie umiejętności dokonywania samooceny.
Informacje zwrotne zawierają strategie rozwoju dla uczniów.
Każda samoocena istnieje wtedy, kiedy uczeń wie, w jaki sposób powinien poprawić swoje wyniki, tak by osiągnąć mistrzostwo.
Informacja zwrotna służy uczniowi do odpowiedzi na pytanie, co powinien wykonać, aby osiągnąć cel uczenia się?
Zdolność samooceny uczniów przynosi dla nich szerokie korzyści.
Uczniowie, którzy znają cele lekcji oraz kryteria sukcesu są świadomymi uczestnikami lekcji.
Uczenie się jest procesem aktywnym, który wymaga zaangażowania ze strony uczniów. Uczniowie, którzy dokonują ewaluacji własnych prac pod kątem kryteriów sukcesu lepiej budują kompletne vademecum własnych kompetencji.
Uczniowie, którzy potrafią dokonywać samooceny w zakresie wpływu na swoją naukę i zachowanie wyrabiają sobie tak zwaną samosterowność.
Samoocena uczniowska wyraża zdolność do opisu przez ucznia swojej wiedzy i umiejętności w odniesieniu do celu lekcji i kryteriów sukcesu.
Poprzez umiejętną samoocenę uczeń dostrzega przyrost własnych kompetencji.
Świadomość drogi podczas procesu uczenia się jest bardzo ważna dla uczniów. Widzieć sens uczenia się to jedno z największych wyzwań współczesnej edukacji.
Na podstawie: Conne M. Moss, Susan M. Brookhard” „Cele uczenia się. Jak pomoc uczniom zrozumieć każdą lekcję”