Współczesność stawia przed dyrektorami szkół nowe wyzwania.
Koncepcja przywództwa edukacyjnego oraz stylów kierowania stanowi kompendium wiedzy na temat nowoczesnego zarządzania szkoła.
Kluczowym elementem jest wytyczanie wizji rozwoju placówki, koncentracja na uczeniu się uczniów i nauczycieli, dzielenie się przywództwem i odpowiedzialnością, budowa podmiotowych relacji oraz sieci współpracy wraz z uwzględnieniem globalnego i lokalnego kontekstu.
Style zarządzania są elementem edukacji liderów oświaty i wydają się być niezbędne w procesie przygotowania i wspierania nowoczesnych dyrektorów szkół w Polsce.
Budowa świadomości preferowanych stylów zarządzania wzmacnia kompetencje przywódcze, a dyrektor rozwija się jako lider edukacyjny.
„Samoświadomość i rozumienie siebie jest podstawą liderskiej roli”.[1]
Globalizacja, migracja, rozwój nowoczesnych technologii informacyjnych stawiają przed placówkami edukacyjnymi ogromne wyzwania.
Obecnie coraz większą wagę zyskują indywidualne predyspozycje osoby będącej na stanowisku dyrektora szkoły. Indywidualne cechy i umiejętności, w tym również preferowane style zarządzania, stwarzają możliwość sprostania i efektywnego podążania za nieustającą zmianą, w której niewątpliwie funkcjonuje szkoła.
Style kierowania mieszczą się w tym ujęciu w szeroko rozumianych kompetencjach kadry zarządzającej obok takich elementów jak: wiedza, umiejętności, osobowość, wyznawane wartości, czy zainteresowania.
Nowoczesny dyrektor szkoły zmuszony jest znaleźć konsensus pomiędzy wdrażaniem w sposób strategiczny zaplanowanej wizji i misji szkoły w czasach „galopującego w zastraszającym tempie świata”.
Należy tu mieć na myśli ilość informacji docierającej do ludzi z otaczającego nas środowiska, nowoczesne technologie, wiedzę która ewoluuje w sposób ciągły.
Wszystko to powoduje, iż szkoła to organizacja oferująca szczególny rodzaj usług- usługi edukacyjne. W portfelu usług edukacyjnych znajdują się nie tylko wartości oraz wysoka jakość wiedzy, ale przede wszystkim narzędzia, metody oraz działania zapewniający indywidualny wszechstronny rozwój ucznia, które wychowują młodego człowieka do życia w społecznościach oraz kształtują kompetencje dla przyszłego rynku pracy.
Szkoły to organizacje uczące się, w których bardzo ważną sprawa wydaje się kwestia nowoczesnego zarządzania wiedzą. „Sfera zarządzania w edukacji pilnie potrzebuje wzbogacenia teoretycznej dyskusji i praktyki edukacyjnej o kwestię przywództwa edukacyjnego.”[2]
Sukces placówki edukacyjnej jest w dużej mierze zależny od ludzi zatrudnionych w organizacjach. Stanowią oni najcenniejszy kapitał. Zmiany w otoczeniu szkoły są przyczyną ewaluowania wizerunku współczesnego dyrektora szkoły.
Rodzaj preferowanego stylu zarządzania w połączeniu z wiedzą i umiejętnościami przywódczymi oraz indywidualnymi predyspozycjami osoby zarządzającej są wyznacznikiem sukcesu organizacji- jaką jest niewątpliwie szkoła.
Proces menedżeryzacji kadry kierowniczej w szkołach będzie przybierał na sile. Związane jest to ściśle z transformacją ustrojową, gospodarczą oraz integracją Polski z Unią Europejską. Rola i zadania dyrektora w zarządzaniu szkołą muszą współgrać ze zmieniającą się rzeczywistością XXI wieku.
Współczesny przywódca edukacyjny nie może stosować autokratycznego stylu kierowania i nie dopuszczać tym samym członków wspólnoty szkolnej do głosu, wyrażania własnych opinii. Najważniejszą umiejętnością współczesnego dyrektora- lidera edukacyjnego jest umiejętność doceniania i słuchania innych podmiotów życia społecznego w szkole: nauczycieli, uczniów i ich rodziców. Dobry dialog, atmosfera zaufania i szacunku wpływa na realizację celów jednostki. „Wyzwaniem dla dyrektora-lidera XXI wieku jest przywództwo mądre, dyskretne, czasami nawet zakulisowe, a przede wszystkim partycypacyjne i oparte na szerokiej współpracy.”[3]
[4]Nabycie przez dyrektorów nowych kompetencji, m.in. w zakresie świadomie stosowanych stylów kierowania, pomogłoby w realizacji celów przywódcy edukacyjnego, między innymi zdobycie umiejętności tworzenia polityki wsparcia dla procesów demokratyzacji szkoły, współpracy międzysektorowej, włączania rodziców oraz całych wspólnot lokalnych w codzienne funkcjonowanie szkoły czy budowania wizerunku szkoły, wymaga stworzenia odpowiedniej przestrzeni potrzebnej do wspierania rozwoju zawodowego dyrektorów szkół i placówek edukacyjnych. Właściwe jest zatem opracowywanie oraz wdrażanie nowych rozwiązań systemowych mających na celu wzmacnianie systemu zarządzania oświatą.
[1] Opracowanie: Kapcia Alicja, Wojnarowska Małgorzata: W drodze do przywództwa edukacyjnego, Wybór materiałów z projektu Przywództwo i zarządzanie w oświacie- system kształcenia i doskonalenia dyrektorów szkół/placówek, ORE 2015r, S.7
[2] Pod red. Mazurkiewicza Grzegorza: Przywództwo edukacyjne zaproszenie do dialogu, ORE, Kraków 2015, s. 7
[3] Pod red. Mazurkiewicza Grzegorza: Przywództwo edukacyjne zaproszenie do dialogu, ORE, Kraków 2015, s. 117
[4] Pod red. Mazurkiewicza Grzegorza: Przywództwo edukacyjne zaproszenie do dialogu, ORE, Kraków 2015, s. 117