trudności w czytaniu i pisaniu

lip 29, 2019 | LOGOFUN

Trudności w czytaniu i pisaniu oznaczają zaburzenia w komunikacji językowej. 

Są one przejawem problemów dziecka w porozumiewaniu się za pomocą języka etnicznego w jego wersji podstawowej oraz wtórnej.

Trudności te dotyczą z jednej strony zaburzeń w komunikacji ustnej, z drugiej zaś strony komunikacji pisemnej. 

Stąd wynika paląca potrzeba pracy korekcyjnej z dziećmi przejawiającymi takie trudności.

Ze względu na niski poziom czytelnictwa śród dzieci i młodzieży oraz wszechobecną nowoczesną technologię nieustannie wzrasta procent dzieci z tego typu problemami. Szacuje się, że w szkołach masowych jest około 30% dzieci potrzebujących wsparcia w tym zakresie.

Czytanie i pisanie to wyższe czynności psychiczne charakterystyczne tylko i wyłącznie dla człowieka.

Mają one charakter układowy. Można z nich wyodrębnić prostsze czynności realizowane przez współpracujące ze sobą odpowiedzialne okolice mózgowe.

Czynności te mają również dynamiczną i zmienną lokalizację, wielopiętrowy układ strukturalno- funkcjonalny.

Czynności pisania i czytania angażują funkcjonalne systemy mózgowe:

  • percepcja wzrokowa, słuchowa, somestetyczna,
  • systemy przetwarzania informacji językowej,
  • systemy regulujące myślenie, np. przewidywanie, abstrahowanie,
  • systemy regulacji ruchowej,
  • system motywacyjny,

Lokalizacja mózgowa czynności pisania i czytania zależna jest od zaangażowania systemów tych czynności, inna będzie w przypadku pisania pod dyktando, inna podczas przepisywania, a jeszcze inna podczas pracy nad tekstem własnym. 

Pisanie i czytanie angażują więc funkcje wzrokowe, słuchowe, myślenie w zależności od tworzonego tekstu.

Funkcje uczestniczące w procesie pisania:

  • poznawcza, wzrokowa, słuchowa, dotykowa, kinestetyczna, percepcja, pamięć, myślenie, język, uwaga,

  • ruchowe, motoryka narządów mowy,ręki, oka.

W przypadku trudności w czytaniu i pisaniu należy szukać przyczyn takiego stanu rzeczy w zaburzeniach wyżej sklasyfikowanych funkcji. 

 

PRZYCZYNY TRUDNOŚCI W PISANIU I CZYTANIU:

  • Globalne zaburzenia rozwoju psychoruchowego, inteligencja niższa niż przeciętna ok. 13% populacji, niepełnosprawność intelektualna ok. 3% populacji.
  • Zaburzenia mowy, niski poziom opanowania języka.
  • Zaburzenia funkcji percepcyjno- motorycznych i ich integracji.
  • Zaburzenia procesu lateralizacji.
  • Uszkodzenia narządów zmysłu i ruchu, schorzenia neurologiczne, porażenie mózgowe.
  • Zaburzenia sfery emocjonalno- społecznej, nerwice mowy, fobie, mutyzm, ADHD, gdzie mamy przewagę procesów pobudzania nad hamowaniem, w wyniku czego zaburzona jest koncentracja uwagi.
  • Zaniedbania środowiskowe.
  • Błędy dydaktyczne, programy nauczania.

 

Zaburzone funkcje objawiają się w postaci dysharmonii procesów percepcyjno- motorycznych.

Korowa część analizatorów, a więc pola III rzędowe, działają w sposób wielomodalny, koordynują wzrok, słuch, ruch.

Za odbiór wrażeń wzrokowych, słuchowych odpowiedzialne są pola I rzędowe, które odbierają bodźce za pomocą nerwów po których płyną impulsy z komórek receptorycznych znajdujących się w narządach zmysłów, np. preciki w siatkówce oka, komórki rzęskowe w narządzie Cortiego.

Nieprawidłowości w analizatorach wzrokowym i słuchowym mogą powstawać na rożnych poziomach organizacji mózgowej danej funkcji. 

Wynikają one m.in. z nieprawidłowej budowy oka, uszkodzenia siatkówki. Uszkodzone mogą być również nerwy.

W wyniku dysfunkcji narządu wzroku nieprawidłowo tworzą się spostrzeżenia. Mówimy wówczas, że dziecko widzi, ale nie spostrzega, np. nie widzi różnic między A- H. Fizycznie wszystko jest w porządku, problem leży po stronie tworzenia spostrzeżeń wzrokowych.

Uszkodzeniu ulegają pola II i III rzędowe. Objawiać się to może wielorako, m.in.:

  • wyodrębnianiu części w złożonej całości oraz scalaniu poszczególnych części w całość, ASW- Analiza i synteza wzrokowa,
  • trudnościami w dostrzeganiu różnic oraz podobieństw między przedmiotami, obrazkami, układami przestrzennymi,
  • trudnościami w odwzorowywaniu graficznym i przestrzennym złożonych struktur, głównie o charakterze abstrakcyjnym, szlaczki, kreska pozioma, pionowa, odtwarzanie elementów składowych wzoru.

Zaburzenia percepcji wzrokowej dotyczyć mogą bezpośrednio czynności pisania i czytania:

  • mylenie liter podobnych, L-Ł, G-C, M-N, 
  • pomijanie lub myleni drobnych elementów graficznych, znaki interpunkcyjne lub diakrytyczne,
  • trudności w zapamiętaniu obrazu graficznego liter, rzadziej występujące w tekstach,
  • inwersja statyczna w obrębie b-d, p-g, d-g, u-n,
  • inwersja dynamiczna w obrębie od-do, skok- kos,
  • nieprawidłowy zapis znaków asymetrycznych, K, B,
  • błędy w pisaniu wyrazów o dużej frekwencji,
  • opuszczanie, powtarzanie liter, wyrazów,
  • gubienie się w pisanym lub czytanym tekście,
  • długo utrzymująca się technika literowania i sylabizowania w czytaniu, wolne tempo czytania.

 

OBJAWY ZABURZEŃ PERCEPCJI SŁUCHOWEJ

  • Problemy w identyfikowaniu i różnicowaniu fonemów, sylab, wyrazów, 
  • trudności w odbiorze zjawisk prozodycznych,
  • Trudności w analizie i syntezie głoskowej oraz sylabowej wyrazów,
  • Trudności w koncertowaniu uwagi na bodźcach słuchowych,
  • Trudności w zapamiętywaniu słów, form językowych, tekstów,
  • Wadliwa wymowa, zaburzenia o charakterze syntagmatycznym i parasyntagmatycznym,
  • ubogie słownictwo.

OBJAWY ZABURZEŃ PERCEPCJI SŁUCHOWEJ W CZYTANIU I PISANIU

  • ZASTĘPOWANIE LITER ODPOWIADAJĄCYM FONEMOM PODOBNIE BRZMIĄCYM,
  • OPUSZCZANIE, DODAWANIE LITER, ZAMIANA ICH KOLEJNOŚCI,
  • OPUSZCZANIE, ZASTĘPOWANIE, ZMIANA KOLEJNOŚCI WYRAZÓW,
  • BŁĘDY W SYNTEZIE GŁOSKOWEJ/ SYLABOWEJ, PRZY TECHNICE LITEROWANIA/ SYLABIZOWANIA
  • NIEPRAWIDŁOWA PROZODIA CZYTANEGO TEKSTU.