Nauczyciele często zadają sobie pytanie, jak zainteresować uczniów?
Jak się okazuje, nie wystarczy tylko i wyłącznie praca z prezentacją, film, czy inne, na pozór nowatorskie ćwiczenie.
Nauczyciel muszą stawiać uczniom wyzwania intelektualne.
To one są inhibitorem zainteresowania uczniów i ich zaangażowania w lekcję.
Lekcja zaplanowana w oparciu o ambitne cele, daje wysokie efekty edukacyjne. Wpływają one na rozwój uczniów.
Procesy analizy, planowania i ewaluacji stają się chlebem powszednim w pracy nauczyciela .
Wiedza wyjściowa uczniów w raz z odpowiedzią na pytanie, do czego dążą moi uczniowie, leży również u podstaw procesu uczenia się w klasie szkolnej.
Planowanie.
Pierwszym elementem efektywnej lekcji jest staranne planowanie. Podczas tego etapu należy wziąć pod uwagę, to co uczniowie już potrafią i umieją oraz cele końcowe, do których dążą.
Jak pokazują badania J. Hattiego, wcześniejsza wiedza uczniów ma ogromny wpływ na ich wyniki nauczania.
Wiedza ta jest zazwyczaj wynikiem edukacji na wcześniejszych etapach edukacyjnych, ale również wynika ze zdobywanych pozalekcyjnych doświadczeń uczniów.
Weryfikacja wiedzy uczniów ma na celu rozpoznanie pozycji startowej do uczenia się wszystkich uczniów. Następnie nauczyciel planuje lekcje tak, żeby uczniowie mający większe braki mogli wyrównać je w stosunku do ich kolegów.
Każdy uczeń uczy się na swój własny sposób. Pomijam tutaj tak popularne style uczenia się, a zachęcam do spojrzenia na proces uczenia się uczniów poprzez procesy neurologiczne/ myślowe w jego umyśle.
Dysonans poznawczy jest punktem wyjścia w procesie uczenia się.
Jeśli coś co wiedziałem do tej pory, kłóci się z obrazem świata prezentowanym na lekcji, naturalnie dążę do wyjaśnienia. Pojawia się konflikt poznawczy.
Uczenie się jest również procesem społecznym.
Współpraca w grupie rówieśniczej, która jest odpowiednio zorganizowana, sprzyja uczeniu się w klasie szkolnej.
Dialog naukowy toczony przez uczniów zawiera nie tylko pytania i trafne argumentacje, ale również jest przestrzenią na popełnianie błędów i dochodzenie do trafnych weryfikacji hipotez.
Przestrzeń na rozmowę w klasie jest jedyną możliwą alternatywą wszechobecnej ciszy.
Nauczyciele nie tylko mówią, ale przede wszystkim słuchają swoich uczniów. Ich wypowiedzi są okazją do obserwacji ich wiedzy i postępów, sposobów myślenia i przetwarzania informacji.
Predyspozycje i talenty uczniowskie.
W procesie uczenia się ogromną rolę odgrywają predyspozycje i talenty uczniów.
Indywidualne cechy uczniów, ich motywacja, pewność siebie są zasobem lekcji i należy je rozwijać.
W kontekście obrazu samego siebie uczeń jest bardzo krytyczny. Stąd zadania dla nauczycieli, które oscylują wokół wspierania pewności siebie wszystkich uczniów w klasie.
Lekcja zawiera przecież wiele ambitnych zadań, a uczniowie radzić sobie muszą również z porażkami.
Nie wszyscy uczniowie mają wysokie poczucie własnej wartości w kontekście edukacji. Wielu z nich uważa się za mniej zdolnych. Stąd zadania przed nauczycielami, aby angażować wszystkich uczniów, a przede wszystkim wspierać ich indywidualne wysiłku w drodze do osiągania celów uczenia się.
Każdy uczeń jest w stanie się skutecznie uczyć.
Uczniowie, którzy są pewni siebie oraz mają wysokie poczucie własnej skuteczności są w stanie się uczyć.
Pewność siebie uczniów należy budować poprzez zadania, które są dla uczniów wyzwaniem.
W szkołach spotykamy często uczniów, którzy unikają wysiłku intelektualnego i zrzucających winę na swoją „niemożność”.
„Nie umiem, nie chcę, bo nie potrafię”, to częste wymówki uczniów, którzy nie podejmują wysiłku intelektualnego.
Należy wtedy pracować nad pokazaniem uczniom strategii monitorowania własnego uczenia się oraz zwiększyć liczbę unaocznionych małych sukcesów uczniów.
Samomotywacja uczniów.
Uczniowie charakteryzują się dwojaką motywacją wewnętrzną i zewnętrzną.
Motywacja wewnętrzna obserwowalna jest w postaci stwierdzeń np. „ teraz rozumiem”, „Jak mogę to rozwiązać?” .
Motywacja zewnętrzną skupia się na punktach, ocenach, np. „ Czy będą za to punkty na sprawdzianie?”
Cele uczniów.
Nie tylko nauczyciele stawiają uczniom cele uczenia się.
Sami uczniowie stawiają sobie cele. Cele uczniów zawierają się wokół zdobywania umiejętności i biegłości w nich, ale również dotyczą osiąganych wyników i współpracy z kolegami z klasy.
Uczniowie na podstawie obranych indywidualnych celów podejmują działania edukacyjne w klasie lub ich unikają.
Odpowiedzialność uczniów w procesie uczenia się należy budować od najmłodszych lat. Mechanizmy samosterowności w uczeniu się są kapitałem na przyszłość.
Inne postawy uczniów w szkole.
Codzienna praktyka nauczycielska dużo mówi o uczniach.
W klasie szkolnej spotkać możemy zarówno perfekcjonistów, bezradnych, czy posiadających wypaczony obraz samego siebie.
Za każdym uczniem stoi jego osobowość zdeterminowana przez przekonania na temat szkoły i samego siebie.
Jak radzić sobie ze złożonymi osobowościami uczniowskimi w klasie?
Cele uczenia się, diagnoza uczniów, informacja zwrotna skrojona na miarę to czynniki, które wspomagają proces uczenia się.
Na podstawie: J. Hattie „Widoczne uczenie się dla nauczycieli”.