Uczenie się jest procesem mentalnym, który zachodzi w głowie ucznia.
Na lekcji nauczyciel poprzez wykorzystanie różnych strategii uruchamia maszynę do uczenia się każdego ucznia.
Czynność ta dzieli się na wiele faz i zaczyna się w momencie stanu lekkiego napięcia, w którym uczeń uświadamia sobie, że czegoś nie wie.
Jednocześnie podejmuje wysiłek, koncentruje się, aby się dowiedzieć i uzupełnić swoją lukę poznawczą.
Współcześnie dużo mówi na temat procesu uczenia się. Zwróćmy uwagę m.in. na teorię poznawczą, neurologiczne procesy uczenia się, czy motywację.
W szkole dominuje wciąż nauczanie pełnym frontem. To ogranicza stosowane przez nauczycieli strategie uczenia się do podręcznika i dawania instrukcji do wykonywania ćwiczeń.
Strategie pamięciowe wykorzystują gotowe informacje i nie są efektywne. Uczenie się wymaga wielu strategii, które świadomie stosuje uczeń. Dążenie do samoregulacji leży u podstaw rozwoju każdego ucznia.
Etapy uczenia się.
Czynność uczenia się w momencie, kiedy uczeń zna cele uczenia się i kryteria sukcesu.
Uczeń analizuje cele i kryteria w odniesieniu do posiadanej już wiedzy i ustala swój indywidualny punkt wyjścia.
Uczenie się polega przecież na wypełnianiu luki między tym, co uczeń wie, a tym czego musi się jeszcze nauczyć, aby spełnić kryteria sukcesu.
Fazy myślenia według Piageta.
Uczenie się warto odnieść do czterech faz rozwoju myślenia, które zaproponował J. Piaget:
- Faza sensomotoryczna ukierunkowana na dostrzeżenie luki. Jest to etap początkowy,
- Faza przedoperacyjna, gdzie uczeń zaczyna dostrzegać cel. Jest to jednak faza, gdzie nie możliwe jest mentalne żonglowanie informacjami.
- Faza operacji konkretnych, uczniowie zaczynają dostrzegać punkt widzenia innych i go analizują,
- Faza operacji formalnych, uczniowie myślą symbolicznie.
W momencie konfliktu poznawczego rodzi się naturalna chęć do nauki. W miarę rozwoju umysłu dziecka staje się ono coraz bardziej świadome procesów poznawczych, stąd konieczność uświadamiania mu procesów własnego uczenia się. Społeczne uczenie się odgrywa w tym obszarze znaczącą rolę.
Kolejnym ważnym elementem procesu uczenia się są strategie rozumienia powierzchniowego i głębokiego.
Uczeń musi być wyposażony w zestaw pojęć, informacji i wiedzy o otaczającym go świecie, aby mógł podjąć dyskusję na jego temat.
Osiągnięcie równowagi poznawczej jest celem uczenia się uczniów.
Wyzwania, wyznaczenie ram uczenia się, zapewnienie informacji zwrotnej uwrażliwia uczniów jednocześnie na własny proces uczenia się, za który biorą odpowiedzialność.
Indywidualizacja równa się akceptacja różnic między uczniami.
Dzięki temu uczniowie uczą się od siebie nawzajem. W klasie mamy uczniów o różnym poziomie biegłości w temacie, poczynając od uczniów początkujących, a kończąc na uczniach biegłych w danym temacie.
Dodatkowo uczniowie mają różne talenty i zainteresowania, co sprzyja różnorodności w klasie.
Informacja zwrotna pomaga nauczycielowi na bieżąco diagnozować fazy uczenia się uczniów, poziom ich biegłości w temacie oraz motywację do uczenia się.
Nauczyciele muszą być świadomi faz uczenia się.
Uczniowie w klasie szkolnej uczą się przecież przechodząc przez kolejne poziomy uczenia się. Przechodzenie przez kolejne poziomy uczenia się gwarantuje rozwój uczniów.
Nauczyciele wiedzą najlepiej, w którym miejscu procesu edukacyjnego znajduje się uczeń.
Na podstawie: J. Hattie „Widoczne uczenie się dla nauczycieli”.