„Ludzie kochają się i nienawidzą, służą sobie i panują, pomagają sobie i gnębią się, pracują wspólnie lub jedni drugim na przekór, grają razem, albo rozgrywają przeciwko sobie” (Spizer)
Mimo sprzecznych motywów działania człowieka gen współpracy według naukowców wykształcił się ewolucyjnie i jest niezbędny dla przetrwania cywilizacji ludzkiej na Ziemi.
Współpraca na rzecz dobra ogółu zawsze oznacza dla jednostki dzielenie się i rezygnację z własnych korzyści.
Słowo „współpraca” znane jest od czasów kamienia łupanego, poprzez epokę dzielenia plonów oraz industrialną myśl z XIX wieku.
Czy współcześnie w czasie rewolucji medialnej jest również niezbędna?
Ciągle uczymy się żyć we wspólnocie.
Dzieci są egoistyczne, by w dorosłości postawić na opiekowanie się swoim potomstwem, a na starość znowu być zależnym od innych.
Proces socjalizacji przechodzimy w ciągu życia. Jest wynikiem ciągłego uczenia się.
Człowiek jest istotą społeczną, o czym mówił już Arystoteles. Robinson przeżył na bezludnej wyspie, bo spotkał Piętaszka.
Dlaczego jesteśmy społeczni, pomimo, iż z ewolucyjnego punktu widzenia pomaganie sobie nawzajem, miłość, czy bezinteresowność wykluczają się?
Według neurobiologii w toku ewolucji człowieka wykształcił się gen altruistycznych zachowań, który jest w stanie przebić egoistyczne dążenia jednostki na rzecz wspólnego dobra.
Najnowsze badania nad wzajemną pomocą i współpracą mówią o tym, że pomagamy dla własnej dobrej opinii w grupie społecznej.
Bycie pomocnym wpływa na naszą wartość wewnątrz grupy społecznej, a to z kolei wpływa na naszą opinię.
Jak powstaje zachowanie nastawione na współpracę? I jak sprawić, żeby się przebiło przez gąszcz innych zachowań?
W przyszłości współpraca międzyludzka dotyczyć będzie wymiany głównie myśli, światopoglądu drogą online.
Kiedy współpracujemy, to aktywujemy jednocześnie ważne obszary mózgu m.in. obszar motywacji, nagrody oraz część układu oceny. Aktywacja obszaru nagrody wzmacnia zachowania altruistyczne prowadzi do wzmocnienia takiego zachowania w przyszłości.
Nauka współpracy to proces, który u dzieci jest trudny ze względu na niedojrzałość mózgu, chodzi tutaj o korę nadoczodołową, która u dzieci jest niedojrzała.
Stąd u dzieci występują duże problemy z nauką odraczania korzyści w czasie. Dzieci nastawione są na osiąganie krótkoterminowych korzyści.
Istnieje mózgowe podłoże odraczania szybkiej gratyfikacji. Wiąże się ono ze współpracą i całościowym rozwojem mózgu.
Współpraca ściśle wiąże się nie tylko z nagrodą, ale również z gniewem i karą.
Badania z wykorzystaniem gry „Wspólne dobro” wskazują na to jednoznacznie. Każdy z graczy otrzymuje stałą wartość pieniędzy kapitał początkowy np. 20 euro. Każdy gracz może te pieniądze zainwestować we wspólny projekt lub zatrzymać.
Założeniem tej gry jest, że współpraca się opłaca, jeśli wszyscy gracze zainwestują taką samą ilość pieniędzy.
Drugi wariant gry zakładał możliwość karania pieniężnego gracza, który nie współpracował podczas jednocześnie podejmowanych decyzji. Gracz, który każe, ponosi również koszty.
Okazuje się, że mimo kosztów karanie jest częste i wpływa na efektywność współpracy.
Wiąże się to z motywami wymierzania kary w społeczeństwie. Chodzi oczywiście o sprawiedliwość, niedopuszczenie do kolejnych złych czynów.
Wiedza dotycząca współpracy i zachowań altruistycznych jest ważna ze względu na proces uczenia się. Jest to proces społeczny. Mechanizmy nagradzania i karania uczestniczą w kształtowaniu zachowań nastawionych na współpracę. Mechanizmy te posiadają w mózgu odpowiednią reprezentację.
Ludzie nie są anonimowi.
Każdemu człowiekowi zależny na dobrej opinii na swój temat. Jest ona decydująca dla dobrej współpracy. Badania pokazują, że człowiek hojny, który jest w stanie wiele ofiarować innym w dłuższej perspektywie również wiele otrzymuje od innych.
Ludzie wchodzą ze sobą w interakcje, które cechują się różnym poziomem zaufania, opinii o drugiej osobie.
Jak wychowywać dziecko aby umiało współpracować?
Poprzez przekazywanie odpowiedzialności chociażby za małe obszary.
Uczenie wspólnego podejmowania decyzji, branie odpowiedzialności za ewentualne pretensje innych. Zachowań społecznych uczymy się w społeczności poprzez wspólne działanie.
Natura tryska prawem silniejszego.
Spizer przywołuje metaforę pożerania i bycia pożeranym. Wilk zawsze pożre owcę, czarne dziury we wszechświecie wchłaniają gwiazdy, silne firmy wykupują słabych konkurentów i dochodzi do fuzji.
Jaka jest w tym kontekście natura człowieka i czy gen samolubności, o którym mówi Dawkins istnieje?
Współpraca warunkuje przeżycie nie tylko w świecie zwierząt. Na szefa szuka się ludzi wyważonych, szukających kompromisu, cechujących się moralnością i etyka.
Współpraca na rzecz dobra ogóły zawsze oznacza dla jednostki dzielenie się i rezygnację z własnych korzyści.
Dobra współpraca uwarunkowana jest przez emocję nagrodę i kare.
Nauka odroczonej gratyfikacji jest bardzo ważna w trudnych czasach konsumpcjonizmu oraz nastawienia na natychmiastowy zysk.
Jak zatem dążyć do zrozumienia wielu współczesnych problemów naszej cywilizacji? Ochrona środowiska, gazy cieplarniane, problem składowania śmieci, recyklingu, jest ważny właśnie z punktu widzenia dobra ogółu.
Literatura:
Spitzer: ” Jak uczy się mózg?”