W czasie szkolnej wędrówki przez kolejne klasy i etapy edukacyjne uczniowie zdobywają nowe doświadczenia, rozwiązują problemy, uczą się zachowań i norm społecznych.

System wartości, postawy uczniowskie oraz standardy wychowania są celem wychowawczym każdej szkoły.

We współczesnej szkole dużo jest dysonansu pomiędzy postawami rodzicielskimi a tym, czego wymagają nauczyciele.

Rodzice zarzucają nauczycielom zbytni konserwatyzm, a nauczyciele zbyt mocne rozluźnienie stosunków rodzicielskich w rodzinach.

Kluczowe sytuacje wychowawcze, działania nauczycieli i rodziców rozbijają się w różnym postrzeganiu wychowania dziecka.

Ma to niestety negatywny wpływ na rozwój osobowości młodego człowieka, który gubi się w postrzeganiu świata, wartości oraz norm zachowań społecznych.

Cele wychowawcze szkoły często nie idą w parze z celami wychowawczymi rodziców.

A jeśli nawet rodzice znają i podzielają koncepcję wychowawczą nauczycieli, to nie przekłada się ona na działania.

Wychowanie ucznia to proces, który wymaga pomysłowości, zaangażowania oraz odpowiednich środków, narzędzi i metod.

Nie chodzi bynajmniej to otworzenie grubego katalogu uznawanych wartości, zasad, postaw uczniowskich. Jest to niestety częstą praktyką programu wychowawczego szkół. Zdarza się również, że brakuje czasu, aby te mądre prawidła życia ludzkiego przekazać uczniom podczas ich pobytu w szkole.

Liczy się jakość działań wychowawczych.

Program wychowawczo- profilaktyczny nie jest tylko opasłym dokumentem, który wisi w ”próżni realizacyjnej”.

Program ma służyć społeczności szkolnej, uczniom, nauczycielom, rodzicom.

To drogowskaz, dzięki któremu szkoła podejmuje i skutecznie wdraża plan działania dla harmonijnego rozwoju młodego człowieka.

Przede wszystkim nauczyciele powinni odpowiedzieć na kluczowe pytania w kontekście wychowania ucznia:

Jakie człowieka pragniemy wychować?

 Chodzi tutaj o przejrzysty system wartości, postaw i zachowań ucznia.

Jakie działania wychowawcze powinniśmy w związku z tym podjąć?

Z całą pewnością program wychowawczo- profilaktyczny powinien być spójny z podstawą programową kształcenia ogólnego oraz ze specyfiką środowiska lokalnego, w której uczniowie uczęszczają do szkoły.

Uniwersalne wartości.

Poniżej prezentuję listę uniwersalnych wartości do których warto się odnieść programując działania wychowawcze w każdej szkole. Kreatywny przegląd pod kątem konkretnej szkoły ułatwi pracę nad konstrukcją programu wychowawczo profilaktycznego.

  • wszechstronny rozwój ucznia;
  • dociekliwość poznawcza;
  • dobro, prawda, piękno, wolność;
  • uczenie się, odpowiedzialność, doskonalenie się;
  • rzetelna praca;
  • cel życia, motywacja;
  • wspólnota, państwo, ojczyzna, społeczność lokalna, rodzina, szkoła;
  • dialog, komunikacja, tolerancja;
  • wartości moralne;

Warto również integrować treści wychowawcze dotyczące kształtowania wrażliwości moralnej, zdrowego trybu życia, ekologii, globalizacji, tożsamości narodowej, czy kultury polskiej.

Zmiany w przepisach prawa oświatowego.

W roku szkolnym 2020/2021 wychowawcy będą realizowali obowiązkowo tematy lekcji wychowawczych związane ze zdrowiem, finansami, klimatem, czy środowiskiem.

 Współczesny świat nakłada na szkołę obowiązek kształcenia uczniów w zakresie istotnych spraw cywilizacyjnych.

Wiedza na temat własnego zdrowia, czy ochrony klimatu staje się integralną częścią wychowania młodego człowieka.

Każda placówka ma niepowtarzalny charakter.

Z powyższego faktu wynika również specyfika działań wychowawczych realizowanych w szkole.

Uwarunkowania społeczne i ekonomiczne szkół w Polsce są różne. Różne są również historie małych społeczności lokalnych, tradycja szkoły.

Stąd wynika niepowtarzalny charakter programów wychowawczo profilaktycznych, które uwzględniają sobie właściwą specyfikę funkcjonowania.

Wiele jest pytań dotyczących wychowania młodego człowieka.

Trudno jest również odpowiedzieć, co ma dzisiaj sprawczą moc wychowawczą?

Słowo dorosłych, pouczenie, przekonywanie, a może autorytety, postacie wychowawcze, żywi ludzie?

Współczesny świat oferuje młodym ludziom wiele atrakcyjnych bodźców, m.in. Internet, gry komputerowe.

Ciężko jest przebić się w szkole ze skutecznym działaniem wychowawczym skierowanym do uczniów.

Być może jednym z rozwiązań jest prawdziwe działanie uczniów w społeczności szkolnej?

Stwarzanie sytuacji szkolnych, w których uczniowie będą musieli wykazać się odpowiedzialnością, odwagą, pracowitością, zaangażowaniem buduje motywację w nich samych.

Wychowanie to nie mówienie o wartościach, o tym co jest dobre, a co złe.

Wychowanie młodego człowieka to działanie.

Aktywne zaangażowanie w teatr, klub sportowy, wolontariat szkolny.