Mowa jest narzędziem komunikowania się oraz narzędziem poznania rzeczywistości.
W związku z tym, głównym i wyjątkowym celem edukacji dziecka w zakresie mowy i języka jest nabycie przez nie umiejętności komunikowania się z ludźmi oraz umiejętności korzystania z języka jako narzędzia poznania rzeczywistości.
Złoty okres rozwoju mowy i języka jest kluczowy w doskonałym opanowaniu języka ojczystego przez dziecko!
Język ogrywa bardzo ważną rolę w procesie uczenia się oraz w życiu, to fakt oczywisty! Pomaga nam wykonywać codzienne zajęcia, a także kształtować relacje społeczne w rodzinie, w szkole i pracy.
Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna to bardzo ważny okres w życiu każdego dziecka, który jest kamieniem węgielnym jego przyszłej kariery szkolnej, wychowania oraz funkcjonowania w społeczeństwie.
Jednym z konstytutywnych celów edukacji jest wielostronne rozwijanie kompetencji językowej i komunikacyjnej dziecka.
Dojrzałość szkolną dziecka należy rozpatrywać pod względem jego rozwoju umysłowego, społecznego zachowania, jak również pod względem sprawności językowych i komunikacyjnych.
Wielu współczesnych znawców tematu jest zdania, że przyszłość dziecka zaczyna kształtować się już w przedszkolu.To tam kształtują się kompetencja językowa i dziecko polepsza sprawności językowe.
„Język jest częścią umysłu i zarazem bytem konstruującym umysłowe i społeczne możliwości człowieka” (S. Grabias).
Na polu definicji mowy, języka i związanych z nią pojęć kompetencji językowej i komunikacyjnej od dawna toczy się burzliwa dyskusja. Wystarczy chociażby przytoczyć dwa odmienne stanowiska, z jeden strony Ferdynand de Saussure, twórca strukturalizmu, z drugiej strony Noam Chomsky, zwolennik teorii natywistycznej, twórca gramatyki generatywnej.
To wiedza leżąca u podstaw również współczesnej logopedii, jako nauki o biologicznych uwarunkowaniach języka i zachowań językowych.
Mowa rozumiana jako system znaków, F. de Saussiure, to zjawisko spotykane tylko u ludzi. Jest to czynność, która stanowi o wyższości człowieka nad zwierzętami i wiąże się bezpośrednio ze specyfiką organizmu ludzkiego. Cechy anatomiczne w budowie człowieka czynią możliwym mówienie.
Bardzo ważną i niezastąpioną rolę odgrywa mózg ludzki, który dzięki nieustannie budowanym nowym połączeniom synaptycznym jest w stanie się uczyć i zapisywać nowe doświadczenia. Dzieje się to poprzez podstawowe operacje umysłowe, do których należą: analiza, synteza, porównanie, abstrahowanie i uogólnianie.
„(…) warunkiem koniecznym, aby biologiczne urządzenia mowy zostały uruchomione jest kontakt osobnika z systemem językowym, z innymi osobnikami posługującymi się mową.” (Jurkowski).
Język jest więc zdaniem strukturalistycznej wizji języka zachowaniem wspólnym dla danej grupy społecznej, w odróżnieniu od sfery zachowań indywidualnych, czyli mówienia.
Kolejną znamienitą postacią, która odniosła niebywałe zasługi dla rozwoju językoznawstwa i pośrednio logopedii był Noam Chomsky. Wprowadził on termin kompetencja językowa.
W duchu stworzonej przez Chomskiego teorii gramatyki generatywnej kompetencja językowa jest rozumiana jako nieuświadomiona wiedza tkwiąca w umysłach użytkowników danego języka i odnosząca się podmiotowo bezpośrednio do nich.
Kompetencja językowa jest sferą wspólną zachowań grupy społecznej i umożliwia generowanie i rozumienie zdań. Pojęciem przeciwstawnym jest performacja, czyli wykonanie. Indywidualna realizacja zdań przez użytkownika języka, który robi to na miarę swoich możliwości psychicznych i fizycznych. Należy ona do sfery zachowań indywidualnych.
Pojęcie kompetencji komunikacyjnej wprowadził D. Hymes. Według niego mowa związana jest z pojęciem tzw. reguł odpowiedzialności, które daleko wykraczają poza gramatykę. Wiedza na temat systemu językowego nie wystarcza, aby mógł on się porozumiewać. Niezbędna wydaje się być również wiedza na temat relacji łączącej sytuację społeczną z zachowaniami językowymi. Reguły kompetencji komunikacyjnej decydują o strukturze wypowiedzi i doborze wypełniających tę strukturę środków językowych.
Wiedza językowa jest wielowymiarowa. Składają się na nią, oprócz wiedzy ściśle gramatycznej, takiej jak: znajomość słów, czy reguł gramatycznych, jeszcze umiejętność posługiwania się językiem w różnych sytuacjach, jakie stwarzają różne sytuacje społeczne w życiu człowieka.
Rozwój mowy ma swój okres krytyczny. Obecnie przyjmuje się, iż przypada on miedzy 3 a 7 rokiem życia. Dziecko zdobywa język bez zbytniego wysiłku do 6 roku życia. W literaturze przedmiotu mówi się o tak zwanym „ złotym okresie w rozwoju mowy”, kiedy to u zdrowych dzieci mowa rozwija się sama bez specjalnych ćwiczeń, ani procederu nauczania. My rodzice powinniśmy zwracać uwagę na to, żeby nie zaprzepaścić tego okresu. Minimalny wysiłek ze strony otoczenia tj. opieka, zapewnienie więzi uczuciowej oraz bodźcowanie słowne, czynią opanowanie mowy rzeczą naturalną i bez wysiłkową dla dziecka.
Z powyższych rozważań wysuwa się jeden bardzo ważny wniosek, traktujący niezwykle doniosłą rolę języka w życiu każdego człowieka. Z punktu widzenia twórców współczesnej logopedii ujmowany jest wręcz jako narzędzie poznania rzeczywistości oraz ludzkiego porozumiewania się. Rozwój mowy i języka jest principialny dla nas rodziców.
Pełne opanowanie języka w tak zwanym złotym okresie rozwoju mowy warunkuje sukces edukacyjny w klasie pierwszej, a później na kolejnych szczeblach edukacji szkolnej dziecka!
Kreatywny Trening Mowy LOGOFUN wspomaga dziecko w rozwoju językowym. Stanowi on niezastąpione wsparcie w opanowaniu kompetencji i sprawności językowej!
Nie zwlekaj, napisz do mnie w panelu kontaktowym, aby otrzymać jedyne takie indywidualne wsparcie dla Twojego dziecka!