Głoski to najmniejszy element fonologiczny języka, który da się usłyszeć.
Głoski można również zobaczyć.
Ten zmysł w odczytywaniu wyrazów, całych fraz i zdań rozwinęły osoby głuchonieme podczas jednej z technik porozumiewania.
Odczytywanie mowy z ust to oprócz języka migowego jedno z narzędzi do porozumiewania się.
Z powodzeniem można go również używać do trenowania funkcji umysłowych u osób zdrowych.
Ćwiczenia w wizualnym odczytywaniu głosek wpływają ogólnie na podwyższenie funkcji i sprawności intelektualnych, pamięci, uwagi, syntetyzowania.
To podstawowe umiejętności potrzebne podczas nauki czytania i pisania, które wpływają na powodzenia szkolne.
Głoski polskiego inwentarza fonologicznego mają cechy wizualne i audytywne.
Zacznijmy od cechy dźwięczności.
Związana jest ona z zachowaniem się wiązadeł głosowych. Napięcie mięśni krtani powoduje realizację dźwięczności. Głoski bezdźwięczne wymagają przy realizacji mniejszego napięcia niż ich dźwięczne odpowiedniki.
Dźwięczność można nie tylko usłyszeć, ale również zobaczyć oraz poczuć.
Przykład: weźmy pod uwagę na przykład głoski: p : b. Przyłóż rękę do krtani i wymawiaj najpierw p, a potem b. Czujesz różnicę?
A teraz podejdź do lustra i powtórz to Zamo ćwiczenie, dźwięczność widać gołym okiem.
Zachowanie podniebienia miękkiego.
Dotyczy ono głosek ustnych, nosowych, m.in. m, b.
Podczas realizacji tych dźwięków mowy w lustrze obserwować możemy delikatne napięcie skrzydełek nosa.
Ruchy języka.
Porównaj wymowę głosek miękkich i twardych. Na przykład realizuj przed lusterkiem głoski k oraz miękki odpowiednik głoskę ki.
Co zauważyłeś?
Podczas realizacji głosek miękkich napinają się kąciki ust.
Miejsce artykulacji to najdoskonalszy moment ocznej obserwacji głosek.
Wyróżniamy głoski:
- Dwuwargowe np.: m, mi, b, p, pi
- Przednijęzykowo- zębowe, realizowane z udziałem przednich zębów, języka, np. : w, wi, f, fi
- Przedniojęzykowo dziąsłowe, np. l, sz, ż,
- Tylnojęzykowe, np. k, g, h
Aby dokładnie zobaczyć głoski, istotne będą cechy indywidualne nadawcy komunikatu, takie jak np. wąsy, broda, dbałość artykulacyjna, tempo mówienia, jakość mówienia.
Jakie cechy ma tekst?
A więc czy zawiera dużo wyrazów ze zlepkami spółgłoskowymi, wyrazy wielosylabowe. Zapowiedź tematu, wprowadzenie w temat, czy wszystko jest zrozumiałe- zadawanie pytań kontrolujących poziom zrozumienia. Używanie zdań nieskomplikowanych.
Jakie są warunki zewnętrzne?
Dobrej jakości oświetlenie, odległość od odbiorcy, dystans pomiędzy 70 cm a 1,5 m. Ustawienie osób rozmawiających przodem do siebie.
Jak można wspomagać wizualne odczytywanie głosek?
- Trening umiejętności koncentracji uwagi, np. ćwiczenia odszukiwania szczegółów na obrazkach, ekspozycja obrazka, co zapamiętałeś, układanie puzzli, memory.
- Trening syntetyzowania, np. domino, rozsypanka wyrazowa, sylabowa, puzzle
- Trening podzielności uwagi, m.in. ćwiczenia pamięci wzrokowej
- Koncentracja uwagi, m.in. , ćwiczenia umiejętności zapamiętywania coraz więcej, oddzielanie rzeczy istotnych od tła.