Pamięć
Nowy rok szkolny wraz z początkiem uczenia się na pamięć zachęca do zgłębienia tajników pamięci człowieka.
Jaki jest sens uczenia się?
Jak odnieść go do przewidywalnej rutyny dnia w szkole?
Uczniowie siadają w ławkach, słuchają nauczyciela, zapisują notatki, czy rozwiązują zadania.
Edukacyjny sens zdarzeń w szkole ściśle powiązany jest z indywidualnymi właściwościami pamięci każdego ucznia.
B.F. Skiner twierdzi, że „Edukacja, jest tym, co zostaje, gdy to, co nauczone, zostało zapomniane”.
Czym jest zapamiętywanie, czym jest pamiętanie i pamięć?
Pamięć to jeden z najważniejszych mechanizmów psychologicznych, które wpływają na kształtowanie się naszej osobowości.
Michael Gazzaniga- neurobiolog kognitywny twierdzi: „ Wszystko w życiu jest pamięcią, z wyjątkiem cienkiej linii teraźniejszości.”
Ta niezwykła umiejętność naszego umysłu pozwala na rozpoznawanie twarzy, prowadzenie rozmowy, pamiętanie umówionych spotkań, czy kreatywną ekspresję pomysłów.
Pamięć jest początkiem sukcesu w szkole i w pracy.
Człowiek ma bardzo słabą pamięć, do rzeczy które dobrze zna.
Próba odtworzenia szczegółów monety skazana jest na klęskę, ponieważ nasza pamięć jest kapryśna i działa pod pewnymi warunkami.
Dlaczego zapamiętujemy wybiórczo i w określonych sytuacjach? Dlaczego uczeń nie pamięta?
Odpowiedź na te pytania zawarta jest w poniższej analizie przypadku.
Pamiętamy kolor, wielkość, czy wymiar monety, które posiadamy w portfelu. Nie jesteśmy natomiast w stanie odtworzyć z pamięci, co jest na niej napisane, czy wybite?
Dlaczego kolor i nominały są zachowane w naszych śladach pamięciowych, a wybite na monecie szczegóły już nie? Jest to związane z użytecznością monet na co dzień. Służą one do płacenia. W związku z tym wielkość, kolor monety, nominały są dla nas ważne i użyteczne.
Jaka jest więc w tym kontekście rola pamięci w szkole?
Uczeń nie odtworzy z pamięci wszystkich informacji z lekcji, które się tam pojawiły. Być może jest w stanie wykorzystać informacje z lekcji bardziej ogólnie w zadaniach.
Jeśli natomiast rozwinie zainteresowanie, jeśli podczas rutyny lekcyjnej wydarzy się coś ważnego, co uruchomi określone procesy psychologiczne, to lekcję zapamięta dość dobrze.
Najczęściej owe procesy psychologiczne to pierwotne sytuacje nagradzania bądź zagrożenia.
Wydarzenia mające wpływ na nasze myśli, uczucia, zachowanie stanowią podstawę dla ich zapamiętania.
Pamięć jest procesem selekcyjnym i interpretacyjnym.
Ze względu na powyższe właściwości pamięci ważną rolę odgrywają powiązania z tym, co już wiemy.
Dynamiczne właściwości pamięci, kłócą się z ich pojmowaniem i rozumieniem w szkole. Statyczne odtwarzanie informacji przez ucznia skazane jest na niepowodzenie.
Ślady pamięciowe
Wszystkie doświadczenia człowieka, w tym edukacyjne wywierają ślad. To one budują tak zwaną uświadomioną oraz nieuświadomioną wiedzę. Świadomie zapominamy część informacji, która wydarzyła się na lekcji, aby potem odtworzyć je w nieco zmienionej formie.
Zapamiętywanie związane jest z osobistym zaangażowaniem i wkładem ucznia. Pamiętamy przez pryzmat doświadczeń i naszego emocjonalnego stosunku do rekonstruowanych zdarzeń. Tutaj można posłużyć się wieloma przykładami, które potwierdzają fakt interpretacyjny zdarzeń. Jeśli mecz piłki nożnej Anglia- Polska przegra drużyna z Polski, to kibice tych obu krajów inaczej przedstawiać będą zdarzenia z meczu w zależności od zaangażowania emocjonalnego.
Poszukiwanie sensu i znaczenia jest jedną z istotnych cech naszej pamięci.
Lekcja może zatem być zapamiętana w odmienny sposób przez uczniów. Zgodnie z ujęciem istotnych cech pamięci przez Barletta pamięć jest związkiem wpływu świata oraz wyobrażeń, oczekiwań, motywacji danej osoby.
Każdy człowiek angażuje do zapamiętywania swoje osobiste doświadczenia, myśli, cele, uczucia oraz oczekiwania.
Chodzenie, mówienie, relacje z ludźmi są dominowane przez procesy psychologiczne, w tym w dużej mierze związane z pamięcią.
Ludzki mózg można definiować jako system pamięci. Funkcjonuje on dzięki sprawności trzech zasadniczych procesów:
- Zapamiętywanie,
- Przechowywanie,
- Efektywne przywoływanie informacji.
W ramach systemu operacyjnego jakim jest działanie umysłu ludzkiego rozróżniamy dwa zasadnicze komponenty: po pierwsze pamięć długotrwała i pamięć krótkotrwała.
Zapamiętywanie wiąże się z pozyskiwaniem informacji, inaczej rzecz ujmując zapamiętać to znaczy efektywnie przyjąć przedstawione informacje.
Przechowywanie znaczy tyle co, zakodowanie informacji w pamięci krótkotrwałej lub długotrwałej.
Przypominanie, przywoływanie, czy wydobywanie informacji z naszego mózgu, kiedy są nam one potrzebne wiąże się z dostępem do nich w określonym czasie i miejscu.
Współdziałanie powyższych trzech elementów decyduje o sprawności naszej pamięci.
Słabe zapamiętywanie może być spowodowane obniżoną uwagą. Zapominanie informacji związane jest z trudnościami z ich przechowywaniem.
Mózg ludzki przechowuje bardzo wiele informacji, które nie zawsze są dostępne i osiągalne, kiedy ich potrzebujemy.
Pamięć zbudowana jest z wielu komponentów i nie pasuje do monolitycznej, płaskiej równiny.
Literatura: Jonathan K. Foster „ Pamięć”.