Diagnoza logopedyczna

Celem  przesiewowych badań logopedycznych jest sprawdzenie i scharakteryzowanie mowy dziecięcej za pomocą dostępnych narzędzi, np. kwestionariuszy, obrazków, swobodnej rozmowy z dzieckiem.

Diagnoza logopedyczna dziecka ma przede wszystkim odpowiadać na pytania: Jaki jest poziom sprawności językowych i komunikacyjnych pacjenta? W których zakresach przejawia dysfunkcje oraz czego one dotyczą?

Sprawność językowa dziecka to podstawowa umiejętność gwarantująca sukces edukacyjny dziecka w przedszkolu i na pierwszym etapie edukacyjnym. Dlatego dbanie o prawidłowy rozwój mowy dziecka to ważna sprawa!

Istotne są warunki, w jakich przeprowadzone są badania logopedyczne. Do podstawowych zaliczyć należy : ciche pomieszczenie, izolację od hałasów i skupienie dziecka. Uzyskane wyniki powinny być wiarygodne i dawać obraz poziomu rozwoju mowy małego pacjenta. Powinny również ukazywać ewentualne braki w badanych zakresach rozwoju językowego. Dzięki czemu możliwe jest skuteczne, indywidualne dobranie i zaplanowanie terapii logopedycznej.

Bardzo ważna jest również rozmowa z rodzicem. Ponieważ możliwe jest wtedy zweryfikowanie wiadomości na temat wczesnego rozwoju językowego dziecka oraz odpowiedź na pytanie, jak mówi dziecko w sytuacjach naturalnych, podczas posiłku, zabawy, czy komunikacja jest zrozumiała i czytelna?

Logopedyczny Test Przesiewowy to kompleksowe narzędzie do diagnozy logopedycznej. Procedury i sposoby postępowania przedstawione w Logopedycznym Teście Przesiewowym są całościowe i dają faktyczny obraz sprawności językowych i komunikacyjnych dziecka.

Test ten został stworzony w oparciu współczesne założenia, które mieszczą się w ramach funkcjonowania pojęcia logopedii. Jego podstawowym celem jest ocena mowy dzieci w wieku szkolnym oraz ustosunkowanie się do kwestii , czy ewentualne zaburzenia wynikają z niedostatków kompetencji, czy też są wynikiem zaburzonych sprawności realizacyjnych.

Badanie LTP sprawdza również kompetencję językową nie tylko na poziomie fonologicznym, ale również na poziomie leksykalnym i morfologicznym. Zbadana został wiedza o świecie, która funkcjonuje w umyśle jako układ pojęć i kategorii oraz relacji taksonomicznych między nimi ( w LTP definicja krasnoludka). Badanie LTP stworzyło możliwość orientacji w możliwościach językowych i komunikacyjnych badanych dzieci.

Logopedyczny Test Przesiewowy składa się z czterech mniejszych testów:

1. Badanie wymowy: służy do oceny poprawnej realizacji głosek. Zawiera w swojej strukturze próbę powtarzania i próbę nazywania.

2. Badanie sprawności narracyjnej. Cytowana sprawność tworzy najwyższy komponent sprawności komunikacyjnej. W LTP ujęte zostały dwie kwestie: sprawność semantyczna(układ definicji kognitywnych w umyśle na podstawie pojęcia krasnoludka oraz struktura opowiadania(struktura tekstowa).

3. Badanie motoryki narządów mowy, mające na celu sprawdzenie podstawowych ruchów języka (w górę, w dół, do przodu i na boki),warunkujących realizację głosek ( mała sprawność przodu języka jest najczęstszą przyczyną trudności artykulacyjnych).

4. Badanie percepcji dźwięków mowy, diagnozowana poprzez umiejętność różnicowania dźwięków mowy oraz umiejętność analizy głoskowej.

W zaprezentowanym powyżej LTP ocenie podlegały następujące zadanie ,które dzieci wykonywały[1]:

Polecenie I: zadaniem dziecka było nazywanie zjawisk ukazanych na 20 kolorowych obrazkach rozlokowanych na czterech planszach.  Obrazki te powinny znaleźć się już w bazie umysłowej doświadczeń dziecka w normie intelektualnej. Celem tego zadania było sprawdzenie wymowy dziecka, a więc realizacji poszczególnych głosek igrup spółgłoskowych w różnych pozycjach.

Polecenie II: dziecko miało za zadanie powtarzać trudne artykulacyjnie zdanie wypowiadane przez badającego. Wypowiedź powinna mieć normalne tempo mówienia oraz kontur intonacyjny zarysowany poprzez znaki interpunkcyjne. Zadanie to miało na celu zbadanie sprawności realizacyjnych w ciągu fonicznym badanych dzieci.

Polecenie III: badanie sprawności narracyjnej. W tym poleceniu dziecko powinno zbudować opowiadanie o krasnoludku, na podstawie wiedzy jaką dziecko ma zgromadzoną w umyśle. Badany był sposób ustrukturyzowania tej wiedzy w umyśle, a więc sposób tworzenia definicji (pojęć) kognitywnych. Odbywało się to poprzez ocenę pięciu kategorii semantycznych składających się na tężę definicję:

1. Umiejętność włączenia postaci krasnoludka do klasy zjawisk ogólniejszych np. człowiek, stworzenie, skrzat itd.

2. Umiejętność wyodrębniania cech fizycznych postaci: wzrost, wygląd, ubranie itd.

3. Umiejętność wyodrębniania cech psychicznych postaci: wesoły, smutny, dobry, życzliwy itd.

4. Umiejętność wyodrębniania miejsca pobytu postaci: dom, las, pole itd.

5. Umiejętność wyodrębniania pól aktywności postaci: sprzątanie, pomaganie ludziom, praca w ogrodzie itd.

Każda samodzielnie wyodrębniona kategoria semantyczna oceniana była na 2 pkt, kategoria semantyczna wyłoniona z wypowiedzi dziecka przy pomocy pytania oceniana była na 1 pkt.

Polecenie IV: budowa opowiadania na podstawie historyjki obrazkowej o psie, chłopcu i dziewczynce. Zadaniem dziecka było poukładanie poszczególnych zdarzeń historyjki obrazkowej w logiczny ciąg narracyjny. Celem zadania było wyłonienie z wypowiedzi dziecka kolejnych etapów budowy tekstu narracyjnego:

1. Sytuacje odniesienia. W podanym opowiadaniu jest pięć sytuacji odniesienia, każda wskazana przez dziecko sytuacja odniesienia oceniana jest na 2 pkt.:
   1. sytuacja biegnącego psa
   2. sytuacja biegnącego chłopca i goniącego psa
   3. sytuacja psa szarpiącego worek z ciapami
   4. sytuacja dziewczynki odbierającej ciapy psu
   5. sytuacja dziewczynki oddającej ciapy chłopcu

2. Linia narracji: stworzenie przez dziecko opowiadania, które byłoby logiczne pod względem czasowym. W zadaniu opowiadanie stworzone przez dziecko i zawierające prawidłową linię narracji powinno się zaczynać od słów” chłopiec biegnie”, a kończyć zdaniem: „ dziewczynka oddaje chłopcu ciapy”. Tak zbudowana linia narracji oceniana jest na 2 pkt.

3. Ukazanie przez dziecko superstruktury opowiadania, zaczynającej się od zawiązania akcji, ukazania komplikacji oraz rozwiązania akcji. Każdy z tych elementów oceniany jest na 2 pkt. Ponadto uwzględnia się fakultatywne elementy opowiadania, do których należą sygnały początku i końca, jeśli istnieją w opowiadaniu dziecka oceniamy je na 1 pkt.

4. Umiejętność ożywiania postaci poprzez nadawanie cech psychicznych bohaterom opowiadania. Każde ożywienie postaci oceniamy na 2pkt.

5. Wbudowanie w tekst postaci narratora, co widoczne jest poprzez takie formuły jak: „sądzę, że, wydaje mi się, że(…)”Formuły te nazywane komentarzem autorskim, jeśli pojawiają się w opowiadaniach badanych dzieci oceniamy na 4 pkt.

6. Językowa realizacja opowiadanie, gdzie szczególną uwagę zwracamy na:

7. Płynność narracji: mierzalną poprzez powtórzenia i pauzy.

8. Płynność przebiegów fonicznych, gdzie oceniamy u badanego dziecka prozodię mowy: przebieg intonacji( kadencja, antykadencja)

9. Poprawność gramatyczna. Tekst bez błędów gramatycznych i składniowych oceniamy na 3 pkt, tekst z błędami na 1pkt.

10. Sprawność leksykalna: Jeśli badane dziecko operuje tylko rzeczownikami i czasownikami oznaczającymi ruch, które są niezbędne do budowania historyjki obrazkowej, to oceniamy jego wypowiedź na 1 pkt. Jeżeli wykracza poza te ramy to na 2 pkt.

Polecenie V: badanie motoryki narządów mowy. Sprawdzenie podstawowych ruchów języka. Badający demonstruje dziecku sześć prób, aby sprawdzić ruchy artykulacyjne narządów mowy. W tym zadaniu było oceniane, czy dziecko potrafi powtórzyć dany ruch, czy wykonuje go precyzyjnie. Za każdy prawidłowo wykonany ruch dziecko otrzymuje 1 pkt.

Polecenie VI: badanie percepcji dźwięków mowy. Zadanie, które polega na ocenie słuchowej przez dziecko dwu słów, czy są takie same, czy różne. Za każde prawidłowe rozróżnienie par wyrazów dziecko otrzymuje 1 pkt.

Polecenie VII: zadanie sprawdzające głoskowanie wyrazów. Za każde poprawnie przegłosowane słowo dziecko otrzymuje 1 pkt.

[1]Logopedyczny Test Przesiewowy dla dzieci w wieku szkolnym, UMCS, Polskie Towarzystwo Logopedyczne, Lublin 2007.

Seria logopedyczna LOGOFUN powstaje po to, by usprawnić mowę dziecka w całościowych zakresach. Dzięki proponowanym ćwiczeniom mowa Twojego dziecka staje się piękniejsza, a Ty obserwujesz jego postępy!

 Zakresy rozwoju językowego są szerokie. Przyczyny wad wymowy różne. LOGOFUN uwzględnia wszystkie elementy profesjonalnego treningu mowy!

Jeśli jesteś zainteresowany napisz do mnie w panelu kontaktowym!