Kompetencje językowe

Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji oraz w zakresie wielojęzyczności to dwie pierwsze spośród ośmiu kompetencji kluczowych, wskazanych w najnowszych Zaleceniach Rady Europy i Parlamentu Europejskiego z dnia 28 maja 2018 r.

Język tworzy rzeczywistość, którą postrzegamy wokół nas.

Język jest podstawą uczenia się każdego człowieka, a zatem jest prymarny w kontekście wszystkich aktywności każdego człowieka.

Nie dziwi zatem usytuowanie tych dwóch kompetencji na samym początku ośmiopunktowej wyliczanki. 

Spróbujmy odpowiedzieć zatem na pytanie, co kryje się pod kompetencjami językowymi według Zaleceń Rady Europy?

Jaką wiedzę językową należy kształtować u młodego człowieka?

Jakie umiejętności budować?

Jakie postawy są korzeniem tychże kompetencji?

Każdy rodzic pragnie wychować zaradne życiowo dziecko.

Szczęśliwy dorosły radzi sobie w życiu osobistym oraz zawodowym.

Posiadanie odpowiednich kompetencji pozwala na samorealizację, rozwój oraz aktywne włącznie społeczne, w tym godziwe zatrudnienie.

Według zaleceń Rady Europy z dnia 28 maja 2018 jedną z ośmiu kompetencji kluczowych ważnych w procesie uczenia się przez całe życie są kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.Jeszcze do niedawna kompetencje te nazywane były „porozumiewaniem się w języku ojczystym”, według Zaleceń Rady Europy z roku 2006.

Prawidłowe opanowanie języka ojczystego związane jest z odpowiednim zasobem słów oraz wiedzy o świecie zdobywanej poprzez doświadczenia. Zdolności poznawcze człowieka umożliwiają interpretację świata i relacji między ludźmi.

Nowe zalecenie kładzie nacisk na interpretowanie komunikacji, porozumiewanie się w sposób kreatywny. Tym samym nacisk położony został nie tylko na tworzenie informacji i jej rozumienie, ale przede wszystkim, ale przede wszystkim jej przetwarzanie.

Chodzi o to, aby każdy człowiek umiał użyć języka w różnych kontekstach sytuacyjnych, w zależności od okoliczności i warunków przebiegającej komunikacji.

Zwraca się również uwagę na umiejętność poszukiwania informacji.

Wykorzystywać należy do tego celu różne źródła.

To swoisty wymóg współczesności, gdzie problemem nie jest dostęp do powszechnie obecnej informacji, ale umiejętność oceny jej przydatności, wykorzystania kontekstu oraz przetworzenie jej na własny użytek.

Identyfikowanie oraz rozumienie pojęć, uczuć, faktów i opinii na dany temat przy wykorzystaniu wielu technik oraz wielu zmysłów, w tym m.in. dźwięków, obrazów, mediów cyfrowych, to kluczowe umiejętności współczesnego człowieka żyjącego w świecie informacji, a właściwie „dezinformacji”.

W kształtowaniu tej umiejętności zasadnicze są biegłe czytanie, pisanie, rozumienie informacji pisemnej, a także odpowiedni zasób słownictwa, poprawna gramatyka, fleksja, składnia określonego systemu językowego. Ważne aby uczeń rozróżniał teksty literackie, czy style języka.

Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji stanowią podstawę uczenia się oraz interakcji z innymi użytkownikami języka.

W zakresie kształtowania poszczególnych rodzajów kompetencji fundamentalne jest kształtowanie postaw pro aktywnych. W przypadku omawianej kompetencji pozytywna podstawa to przede wszystkim gotowość do konstruktywnego dialogu, wrażliwość na walory estetyczne języka oraz chęć interakcji z ludźmi.

Przekonanie, że język ma ogromną moc sprawczą i działa na innych ludzi wiąże się nieodłącznie z potrzebą używania go w sposób pozytywny i odpowiedzialny społecznie. To niezwykle istotne w czasach dewaluacji fundamentalnych wartości oraz wielu przejawów agresji szkolnej oraz ogólnego przyzwolenia na hejt za pomocą mediów społecznościowych.

W tym kontekście to również ogromne wyzwanie dla nauczycieli i rodziców.

 Przestrzeganie zasad kultury i etyki językowej jest obecne nie tylko w zestawie ośmiu kompetencji kluczowych, ale również w Programach Wychowawczo- Profilaktycznych szkół, podstawie programowej oraz w kanonie ogólnie pojętego savoir vivre każdego człowieka.

Kompetencje w zakresie wielojęzyczności zakładają po prostu skuteczne porozumiewanie się w wielu językach.

W czasach wszechobecnej globalizacji ważne jest nie tylko sprawne porozumiewanie się językiem angielskim, ale dąży się do kształtowania postawy wielojęzyczności oraz stwarza uczniom możliwości nauki wielu języków.

Liczy się odpowiedni zasób słownictwa, gramatyka, wiedza na temat konwencji użycia danych zwrotów językowych. Uczniowie rozwijają swoje umiejętności w zakresie rozumienia tekstu czytanego i słuchanego, dążą do sprawnego mówienia w języku obcym oraz tworzenia poprawnych wypowiedzi pisemnych.

W aspekcie komunikacyjnym ważne jest inicjowanie rozmowy, podtrzymywanie jej oraz kończenie na różnym poziomie biegłości językowej.

Ważne aby uczeń umiał korzystać z różnych narzędzi do nauki języka obcego, nie tylko podręcznik i ćwiczenia, ale filmy, muzyka, nagrania audio, platformy edukacyjne oraz kreatywne narzędzia TIK, które ułatwiają przetwarzanie języka na różne sposoby.

Nauka języka obcego to proces, który podjąć należy i kontynuować przez całe życie.  Ta świadomość jest często mało popularna wśród uczniów uczących się zazwyczaj pod sprawdziany i egzaminy.

Nauka języka obcego może odbywać się w sposób formalny i pozaformalny na przykład podczas rozmów przez Skype z przyjacielem z innego kraju.

Dawna umiejętność komunikowania się w języku obcym poszerzona została oraz na nowo zdefiniowana. Obecnie uwzględnia bardzo szerokie spektrum kompetencji cyfrowych i medialnych, jest podstawą edukacji globalne na całym świecie.

W zakresie pozytywnej postawy wobec kompetencji wielojęzyczności człowieka zwrócić należy uwagę na budowanie postawy tolerancyjnej, pełnej szacunku i zrozumienia dla innych języków i nacji.

Docenianie różnorodności kulturowej Europy i Świata, a także naturalna ciekawość w stosunku do istnienia różnych języków, kultur, różnych historii narodów na świecie jest podstawą kształcenia językowego w szkole i poza nią.

Mediacja oraz poszanowanie różnic kulturowych wspierają dążenia do pokoju na świecie oraz uwzględniania potrzeb społecznych i kulturowych wszystkich ludzi na świecie.

Obie kompetencje dotyczą życia języka w interakcjach. Język istnieje tylko w dialogu wewnętrznym lub z inną osobą/ innymi osobami.

Kreatywna forma w pełnym zakresie użycia języka w kontekstach społecznych  i kulturowych to podstawa edukacji, późniejszej pracy, egzystencji człowieka w domu oraz organizacji czasu wolnego.