W polskim tradycyjnym modelu edukacji króluje podstawa programowa, program nauczania, ocenianie i podręcznik.
Ciężko odnaleźć jest kompetencje kluczowe, które w tym roku szkolnym są obecne w każdym z priorytetów Ministra Edukacji Narodowej.
Wymagania współczesności powodują paląca potrzebę zmiany edukacyjnej w klasie szkolnej.
Jak zatem przekonać nauczycieli do odejścia od tradycyjnego nauczania przedmiotami do nauczania interdyscyplinarnego, w które w naturalny sposób wpisują się kompetencje?
Zmiana jest konieczna w erze gospodarski opartej na wiedzy.
W roku 2018 na nowo sformułowane zostały zalecenia Rady Europy i Parlamentu Europejskiego dotyczące kształtowania kompetencji kluczowych oraz ich roli w procesie uczenia się przez całe życie.
Czy jednak możliwe jest wdrożenie kompetencyjnego podejścia w tradycyjnym modelu edukacyjnym, opartym przecież jeszcze na edukacji pochodzącej z czasów rewolucji przemysłowej?
W powieści Charlesa Dickensa „Ciężkie czasy” (1854) na uwagę zasługuje postać dyrektora szkoły Thomasa Grandgrinda, który pojmuje edukację jako przekazywanie faktów:
„Wszystko, czego oczekuję od was to fakty. Nie uczcie tych chłopców i dziewczynek niczego więcej, niż tylko faktów. Do życia wystarczą fakty. Sadźcie w ich umysłach tylko fakty i wypleniajcie wszystko inne. Umysły rozumnych zwierząt kształtować można jedynie na podstawie faktów, nic innego się im nie przyda w życiu. Tę zasadę wykorzystuję wychowując moje własne dzieci i na tej zasadzie będę wychowywał uczniów. Niech się Pan trzyma faktów, Sir!”
Pruski obraz szkoły nadal jest mocno zakorzeniony w większości systemów edukacyjnych Europy i świata. Również w Polsce w znaczący sposób utrudnia zrozumienie interdyscyplinarnego podejścia do kształtowania obrazu przyszłego absolwenta szkoły wyposażonego w kompetencje.
Historyczne korzenie wszystkich edukacyjnych systemów świata biorą swój początek w Prusach. To model w którym wyobraźnia i kreatywność w ogóle nie była potrzebna.
Współczesność wyznacza nowy obraz edukacji w praktyce. To czego potrzebuje współczesny człowiek to nie wiedza i suche fakty, które ograniczają możliwości poznawcze, ale kompetencje.
Co znaczy zatem słowo kompetencja?
Kompetencja to unikatowe połączenie wiedzy, umiejętności i postaw z danej dziedziny, które potrzebne są do samorealizacji, rozwoju osobistego, zatrudnienia, włączenia społecznego, zrównoważonego stylu życia. To swoista gwarancja udanego życia w społeczeństwach, a właściwie w społecznościach. To naturalna odpowiedź na wyzwania współczesności.
Człowiek w sposób świadomy i odpowiedzialny powinien zarządzać swoim życiem, dbać o zdrowie i być aktywnym obywatelem.
Główne zadanie szkoły w tym kontekście to kształtowanie takiego właśnie obywatela, kraju, Europy i świata.
Wiedza to pewien unikatowy dla każdego człowieka zestaw faktów, licz i pojęć, idei i teorii, które są ugruntowane w historii narodu, Europy i świata. Pomagają one zrozumieć określoną dziedzinę wiedzy, zagadnienie lub zjawiska otaczającej rzeczywistości.
Umiejętność to pewnego rodzaju zdolność człowieka do wykonywania i realizacji procesów przy wykorzystaniu posiadanej wiedzy oraz warunków.
Postawa natomiast zakładają gotowość i skłonność do działania oraz reagowania na osoby, sytuacje oraz idee.
Dąży się, aby uczeń sam zdobywał wiedzę w procesie uczenia się. Propaguje się samodzielne dochodzenie do wiedzy przy wykorzystaniu wielu źródeł informacji.
W dniu 28 maja 2018 r. na nowo zdefiniowano uniwersalny zestaw takich kompetencji w tekście Rady Europy.
Wyszczególniono tam 8 kompetencji kluczowych:
- Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
- Kompetencje w zakresie wielojęzyczności,
- Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
- Kompetencje cyfrowe,
- Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
- Kompetencje obywatelskie,
- Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości,
- Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej
A to już kierunki polityki oświatowej na bieżący rok szkolny:
Minister Edukacji Narodowej określił podstawowe kierunki polityki państwa na najbliższy rok szkolny. Są to:
- Profilaktyka uzależnień w szkołach i placówkach oświatowych
- Wychowanie do wartości przez kształtowanie postaw obywatelskich i patriotycznych
- Wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych.
- Rozwijanie kompetencji matematycznych uczniów
- Rozwijanie kreatywności, przedsiębiorczości i kompetencji cyfrowych uczniów
- Tworzenie oferty programowej w kształceniu zawodowym. Wdrażanie nowych podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego.
Okazuje się, że szkoła kształtować powinna pełen zestaw kompetencji aby uczenie się uczniów było efektywne, a ich osobisty rozwój zmierzał do przyszłego sukcesu w życiu osobistym i zawodowym.
Szkolenie Kreatywnej Akademii w zakresie kompetencji kluczowych to wieloaspektowe podejście do wdrożenia modelu nauczania kompetencjami we współczesnej szkole.
To unikatowa wiedza dla Rady Pedagogicznej oraz rodziców, praktyczny zestaw materiałów do pracy oraz wspólnie wypracowane rozwiązania tu i teraz dla konkretnej placówki edukacyjnej.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej, napisz do mnie, aby poznać szczegóły.