Co zrobić, żeby ulepszyć szkołę?
To pytanie zadaje sobie nie jeden dyrektor, nauczyciel, rodzic, czy Organ Prowadzący.
Pytanie jest również właściwe w przypadku centralnych zmian systemu oświaty.
Każdej zmianie przyświeca jednocześnie cel, który wiedzie do świetlanej wizji przyszłości, a w konsekwencji do zmian projakościowych w szkole.
Jaki jest kontekst zmiany? Co trzeba zamienić, dlaczego?
Obecnie obserwujemy w mediach próbę zmiany statusu zawodowego nauczycieli, które mają wpłynąć na zmianę jakości edukacji w Polsce.
Zmiany te dotyczyć mają nie tylko samego systemu wynagradzania nauczycieli, ale również m.in. pensum, czy okresów urlopowania nauczycieli.
Obwieszczenie zamiarów przez Ministerstwo Edukacji budzi jawny sprzeciw nie tylko związków zawodowych, ale przede wszystkim wielu nauczycieli w całej Polsce.
Jak podjąć merytoryczną dyskusję w tym temacie?
Interwencje
Znaczące są interwencje w edukacji wpływają na jakość proponowanej zmiany w zakresie jakości kształcenia.
Kontekst ekonomiczny, polityczny i kulturalny oraz działania podejmowane w zakresie wprowadzania zmian w polskiej szkole wpływają na jakość nauczania w polskiej szkole.
Proces zmiany jest zawsze złożony.
Wiedzie on przez zaplanowane punkty, zbacza z obranej drogi, by w konsekwencji doprowadzić do obranego celu.
Pytanie o cel zmiany wiąże się z odpowiedzią na pytanie, po co zmieniać szkołę? Jak to zrobić?
Interwencje i działania podejmowane w ramach wprowadzanej reformy muszą się wzajemnie uzupełniać, wynikać z obranej drogi zmiany i prowadzić do celu.
Jakie interwencje podjąć?
W raporcie McKinsley@Company „Jak najlepiej doskonalone systemy szkolne na świecie stają się jeszcze lepsze” znajduje się baza 575 interwencji spisanych przez kraje, w których reforma edukacji powiodła się.
Interwencje te podzielone zostały na 10 kategorii tematycznych, m.in. rozwój zawodowy nauczycieli, odpowiedzialność, uczenie się.
Każda z kolei kategoria uwzględnia podkategorie, aby szczegółowo doprecyzować obszary zmiany, np. podkategoria odpowiedzialność obejmuje m.in. ocenę wyników, inspekcje szkolne i samoocenę.
Interwencje podejmowane w szkole wywierają wpływ na nauczycieli, uczniów i rodziców i wywołują jednocześnie zmiany w strukturze szkoły, zasobach i procesie uczenia się.
Analizy dokonane w raporcie jasno definiują korelacje pomiędzy jakością podejmowanych interwencji a etapem rozwoju systemu edukacyjnego.
Systemy słabe i przeciętne nie posiadają zbyt wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej, ściśle kontrolują proces uczenia się w szkole.
Systemy dobre i bardzo dobre uwalniają kreatywność w szkole, dając tylko luźne wskazówki służące doskonaleniu i rozwojowi.
To co musi znaleźć się w dobrej reformie edukacji.
Raport definiuje sześć interwencji, które znalazły się we wszystkich omawianych systemach edukacji.
Należą do nich:
- Poprawa programów nauczania,
- Odpowiedni system wynagradzania nauczycieli,
- Doskonalenie zawodowe nauczycieli,
- Ocenianie uczniów,
- Stworzenie systemu zbierania informacji edukacyjnych,
- Zmiana prawa oświatowego.
Każda droga doskonalenia systemu oświaty będzie różniła się ze względu na wybrane interwencje. Droga ta zależy od kontekstu polityczno- ekonomicznego, kultury kraju.
Diagnoza
Ocena obecnego stanu, w jakim znajduje się edukacja stanowi punkt wyjścia. Następny krok decyduje o wyborze interwencji, które będą miały na celu zmianę na lepsze.
Rozwojowa zmiana wymaga monitorowania, co wiąże się z wytrwałością i konsekwencją w działaniu.
Literatura: McKinsley@Company „Jak najlepiej doskonalone systemy szkolne na świecie stają się jeszcze lepsze”