Jednym z zadań dobrej edukacji jest spójność w zakresie celów nauczania. To one pozwalają śledzić postępy uczniów w edukacji.
Określenie celów nauczania nie jest sprawą łatwą, gdyż wymaga posługiwania się językiem ucznia.
Plan nowoczesnych działań edukacyjnych splata ze sobą cele edukacyjne, śledzenie postępów uczniów oraz świętowanie ich sukcesów.
Pierwszym elementem skutecznej strategii nauczania jest określenie celów edukacyjnych.
Cele dotyczą wiedzy i umiejętności uczniowskich oraz połączone są z budowaniem postaw. Zawierają więc kompetencje.
Uczeń rozwija się w rozumieniu edukacyjnym, jeśli czyni postępy widoczne w stosunku do celów zaplanowanych przez nauczyciela.
Jeżeli każdy z uczniów poczyni postępy w odniesieniu do przynajmniej jednego celu edukacyjnego, to możemy mówić o sukcesie edukacyjnym.
Sukces należy celebrować.
Jedną z form prezentacji celów nauczania jest napisanie ich w stosunku do omawianego tematu na małych karteczkach lub prezentacja na tablicy lekcyjnej. Warto również zadbać, aby uczeń miał możliwość realizacji własnych celów nauki w zakresie danej lekcji.
Osobista wartość nauki ma ogromne znaczenie.
Dla każdego celu tworzymy kryteria oceny, mając na względzie poziom zrozumienia tematu.
Ocena osiągnięć uczniowskich może być weryfikowana poprzez quizy, krótkie testy czy dyskusję z uczniami podczas realizacji tematu zawsze w nawiązaniu do celów nauczania i kryteriów oceny.
Pokazanie przyrostów wiedzy uczniów czyni możliwym świętowanie ich sukcesów edukacyjnych.
Chodzi o to, by lekcja nie była stracona dla uczniów i każdy z nich miał poczucie sukcesu.
Jasne i klarowne cele edukacyjne wpływają na jakość procesu edukacyjnego w klasie lekcyjnej.
Warto również zaznaczyć, że cele wiążą się nieodłącznie z informacją zwrotną kierowaną do uczniów na temat ich procesu uczenia się.
Skuteczna informacja zwrotna mówi uczniom o poczynionych przez nich postępach na drodze osiągania celu edukacyjnego.
Skuteczna informacja zwrotna kierowana do uczniów podczas procesu edukacyjnego wpływa na osiągnięcia uczniowskie.
Ocenianie kształtujące.
Informacja zwrotna jest ściśle powiązana z ocenianiem kształtującym. W procesie uczenia uczniowie zdobywają nową wiedzę i budują umiejętności. Informacja zwrotna odnosi się do celów nauczania i określa poziom postępów uczniów na drodze do osiągnięcia celów nauczania.
Wspieranie wysiłków uczniów i docenianie ich postępów wpływa w znaczący sposób na osiąganie celów edukacyjnych przez uczniów.
Sens edukacji pojawia się wtedy, kiedy uczniowie widzą efekty włożonej pracy w połączeniu z przyrostem swojej wiedzy i umiejętności.
Ocena kształtująca jest również narzędziem wpływającym na samoregulację uczniów do pracy wynikającą z ich zainteresowania tematem zajęć.
W kontekście współczesnych problemów edukacyjnych znaczące jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, dlaczego tak wielu uczniów jest znudzonych edukacją szkolną?
Budowanie wewnątrzsterowności uczniowskiej bazującej na motywacji wewnętrznej jest jednym z podstawowych wyzwań współczesnej edukacji.
Wyzwaniu temu można sprostać proponując uczniom poszukiwanie osobistych celów edukacyjnych przy każdej lekcji.
Konstruowanie celów edukacyjnych.
Należy rozróżnić cel edukacyjny oraz aktywności, które wykonują uczniowie w wyniku realizacji celu dydaktycznego lekcji.
Cele definiują wiedzę i umiejętności, które mogą posiąść uczniowie.
Warto budować cele edukacyjne od sformułowań:
- Uczniowie będą potrafili….
- Uczniowie będą rozumieli….
Takie scharakteryzowanie celów edukacyjnych dzieli wiedzę ucznia na deklaratywną (informacje) oraz proceduralną ( procesy, umiejętności, sposoby).
Samoocena zajęć w kontekście celów edukacyjnych oraz w kontekście osobistego wymiaru edukacji:
Uczeń może dokończyć zdanie:
- Po zakończeniu tego tematu/działu będę lepiej rozumiał/ będę lepiej umiał….
Skala oceny realizacji celów przez ucznia:
- Poradziłem sobie lepiej, niż się spodziewałem.
- Osiągnąłem swój cel.
- Nie zrobiłem wszystkiego, co chciałem, ale nauczyłem się sporo.
- Próbowałem ,ale nie nauczyłem się zbyt wiele.
- Tak naprawdę nie próbowałem zrealizować swojego celu.
Główną ideą oceniania kształtującego jest ocena postów uczniowskich śledzona o wybranym przedziale czasowym dla konkretnych celów edukacyjnych.
Karat postępów uczniowskich w odniesieniu do celów edukacyjnych wydaje się być rozwiązaniem służącym uczniom.
Śledzenie przez uczniów postępów własnej nauki sprawia, że każdy z nich jest w stanie odnieść sukces, a przede wszystkim go zauważyć.
„W ocenianiu kształtującym przyrost wiedzy i umiejętności jest miarą sukcesu ucznia”.(Marzano)
Określenie celów edukacyjnych oraz ich zakomunikowanie uczniom to pierwszy krok na drodze budowania skutecznej edukacji.
Śledzenie postępów uczniów oraz świętowanie ich sukcesów to elementy wynikające bezpośrednio z celów edukacyjnych. Zauważenie i docenienie przyrostu wiedzy uczniów są ważnym elementem oceniania kształtującego.
R. J. Marzano „Sztuka i teoria skutecznego nauczania”.