Współczesna szkoła znajduje się na bezkresnym morzu interferencji fal trudnych do pogodzenia potrzeb uczniów, nauczycieli, rodziców oraz urzędników państwowych.
Współpraca i wzajemne zrozumienie są dzisiaj niezbędną wypadkową wspólnych celów jakim jest przyszłość kraju i świata.
To od budowania porozumienia zależy, czy wzmocnimy edukacyjne prądy, czy raczej będziemy dążyć do ich wygaszania.
Zadania samorządu terytorialnego wobec szkół i placówek oświatowych stoją w opozycji do niewystarczającej puli subwencji oświatowej. Wymagania państwa dyktowane sztywnymi i szczegółowymi przepisami prawa generują wieloaspektową perspektywę pracy nauczycieli i dyrektorów szkół. Potrzeba wielkiego wysiłku, by pogodzić organizację pracy szkoły z realiami jej funkcjonowania.
Zadania oświatowe to zadania własne samorządu terytorialnego. Szkoła jest w tym kontekście podmiotem odpowiedzialnym za proces kształcenia uczniów, za ich edukację. Dyrektor jest zobowiązany do współpracy dla dobra uczniów i nauczycieli.
Samorząd jest odpowiedzialny za finansowanie zadań oświatowych, a szkoły i inne instytucje edukacyjne te zadania realizują. Ścisła współpraca jest w tym kontekście warunkiem sukcesu szytego na miarę JST, na miarę konkretnej szkoły.
Finanse szkoły.
Jak układać się powinna współpraca między organem prowadzącym a szkołą?
Od odpowiedzi na to pytanie zależy wysokość wzajemnych napięć, a to jest czynnikiem warunkującym dobrą współpracę.
Zadania samorządu są sprecyzowane w artykule 57 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 Prawo Oświatowe.
Szkoły są zarządzane pod priorytety JST. Funkcjonowanie jednostek organizacyjnych samorządów, jakimi są szkoły, jest ścisłe powiązane z polityką oświatową gminy, miasta, województwa. Szkoły realizują tą politykę.
Dyrektor poprzez plan finansowy realizuje zadania wynikające z przepisów prawa w zakresie edukacji.
Dyrektor działać musi również w szeroko rozumianym systemie oświaty, a więc realizować zadania dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze względem uczniów.
Sprawowanie z nadzoru pedagogicznego, realizacja podstawy programowej obowiązki wynikające z karty nauczyciela to tylko niektóre odpowiedzialne zakresy pracy dyrektora szkoły.
Dobra współpraca opiera się na realizacji zadań, priorytetów, celów spójnych dla szkoły i Organu prowadzącego.
Pola do realizowania tej współpracy są rozległe.
Samorząd sprostać musi obecnie bardzo wielu wyzwaniom, które nie skupiają się tylko i wyłącznie na działaniach związanych z Covid 19. Kolejne reformy edukacji oraz ich konsekwencje strukturalne i finansowe rozciągają się na lata. Zmiana podstaw programowych, czy praca nauczycieli specjalistów w szkołach, przedszkolach i innych instytucjach edukacyjnych to wyzwania dla samorządów oraz organizacji pracy szkół. Pomoc psychologiczno- pedagogiczna w szkołach rośnie w siłę. Jej finansowanie spoczywa na barkach samorządu.
Spójne interesy samorządu oraz szkół, które realizują cele edukacyjne ukierunkowane na dobro dziecka są warunkiem efektywnej współpracy w dziedzinie oświaty.
Szkoły podlegają również nadzorowi pedagogicznemu.
Subwencja oświatowa często nie wystarcza na pokrycie pełnych kosztów funkcjonowania szkoły.
Jak obniżyć koszty funkcjonowania szkoły? Czy przy planowaniu arkuszy organizacyjnych jest to możliwe? To pytania, które co roku pojawiają się na szczeblach samorządowych.
Deficyt oświatowy jest coraz bardziej widoczny w wielu sferach funkcjonowania szkoły. Podwyżki ustawowe wynagrodzeń nauczycielskich łącznie w ostatnich latach wynoszą około 30%. Niż demograficzny skutkuje tworzeniem pojedynczych klas, ale również klas małolicznych, które są drogie w utrzymaniu. Wiele samorządów prowadzących szkoły staje dziś w obliczu likwidacji szkół, które są za drogie w utrzymaniu. Z ekonomicznego punktu widzenia prowadzenie wielu szkół jest dla JST po prostu nieopłacalne. Jak pokazują dane statystyczne budżety szkół stanowią ok. 30%, 40% budżetów gminnych. Deficyt oświatowy w niektórych JST sięga nawet 50 %. Wydatki na oświatę nie bilansują się z subwencją oświatową.
Sposób naliczania subwencji oświatowej zakłada przekazywanie danych dotyczących liczby uczniów, czy zatrudnienia kadry na dzień 30 września roku kalendarzowego. Jeżeli zwiększy się po tym terminie liczba uczniów, nauczycieli zatrudnionych w danej placówce to nie są oni już ujęci w przekazanej subwencji oświatowej. Być może ta sytuacja się zmieni?
Powszechnie mówi się o wyrównywaniu szans edukacyjnych.
Nie pokrywa się to z rzeczywistością. Wyższa jakość edukacji zależy w głównej mierze od zasobności portfela JST. Dotyczy to m.in. organizowania zajęć pozalekcyjnych, kół zainteresowań, działania sportowe SKS.
W dużych miastach coraz bardziej widoczny jest wyższy standard edukacyjny w szkołach prywatnych, podczas gdy szkoły publiczne ograniczają się do minimum. Poziom edukacyjny szkoły powiązany jest z przekazywaniem pasji do nauki, motywowaniu uczniów do nauki.
Edukacja jest najważniejszą inwestycją w człowieka.
Dobra edukacja przekłada się na bardziej innowacyjne społeczeństwo, nowocześniejsze osiągnięcia, lepszy świat. To spojrzenie jest swoistą przeciwwagą dla ujęcia ekonomicznego funkcjonowania szkoły.
Sztywny model systemu edukacyjnego oparty na precyzyjnych przepisach prawa, które w szczegółowy sposób opisują zasady funkcjonowania szkół, nie daje zbyt szerokiego spektrum działania dla dyrektorów szkół. Jeśli nawet, to w obliczu obowiązków administracyjnych związanych z funkcjonowaniem szkoły, dyrektor nie ma czasu na kreatywne działania na rzecz uczniów.
Na ile tkwimy w schemacie edukacji z XIX wieku? Czy jest możliwe sprostanie wyzwaniom współczesnej szkoły? Co dała nam edukacja zdalna?
W oświacie poleskie potrzebna jest rewolucja, która ma przede wszystkim służyć uczniowi.
Zasoby kadrowe dyrektor szkoły publicznej zastaje kadrę lepszą gorszą zmotywowaną lub nie. Karta nauczyciela utrudnia kreowanie polityki personalnej ukierunkowanej na rozwój. To trudne zadanie zbudowania dobrej szkoły pracując na zastanych zasobach ludzkich. Dyrektor może jedynie motywować do samorozwoju, do awansu, ale to nie wyczerpuje wszystkich kierunków rozwoju szkoły.
Dyrektor stoi w obliczu budowania wizerunku szkoły, który przyciągnie uczniów.
Renomę budujemy codzienną pracą u podstaw.
Budowanie zespołu wymaga pochylenia się nad celami, realizowanie zadań, które uwzględniają doświadczenie nauczycieli, ich kompetencje, zaangażowanie i motywację. Od dyrektora oczekuje się jasnych relacji, bieżącego kontaktu i bycia dyspozycyjnym, szybkiej reakcji na zaistniałe zdarzenia.
Szkoła to miejsce spotkań społeczności, a nie tylko miejsce gdzie uczą się dzieci.
Szkoła jest swoistym centrum lokalnym, miejscem spotkań społeczności lokalnej, która wnosi wkład w wychowanie młodego pokolenia ludzi. Poprzez dobrą współpracę budujemy zasoby ludzkie dla lepszej przyszłości kraju, Europy i świata.