„Powiedz mi a zapomnę, pokaż mi a zapamiętam, pozwól mi wziąć udział, a zrozumiem.”
Dziś cytat chińskiego filozofa ma szczególne znaczenie.
Potrzeba indywidualnego spojrzenia na ucznia jest wielowymiarowa.
Projektowanie lekcji jest jednym z wymiarów, który ma kolosalne znaczenie dla procesu uczenia się.
Jakie są zalety stosowania teorii inteligencji wielorakich na lekcji?
Teoria inteligencji wielorakich H. Gardnera (2002) stwarza szanse na indywidualizowanie nauczania każdego przedmiotu.
Tradycyjna lekcja zastąpiona zostanie zajęciami edukacyjnymi wspierającymi rozwój inteligencji wśród uczniów. Rola nauczyciela natomiast polegać będzie na odpowiednim wspieraniu i stymulowaniu uczenia się uczniów.
Głównym celem każdej lekcji jest niewątpliwie wspieranie rozwoju zdolności uczniów oraz pozytywnej koncepcji samych siebie ( Portmann 2007).
Bardzo ważne przy tworzeniu zindywidualizowanego scenariusza zajęć w kontekście omawianej teorii jest właściwy dobór metod, umożliwiający realizację omawianego materiału nauczania na różne sposoby. Metody te powinny być dobrane do wieku, właściwości rozwojowych oraz zainteresowań uczniów (Grzegorzewska 2009, s. 33).
Metodą aktywizująca ucznia i odpowiednią do koncepcji inteligencji wielorakich wydaje się być „metoda ośrodków”.
Polegająca na wydzieleniu przez nauczyciela siedmiu kącików pracy w klasie i wyposażeniem ich w materiały dydaktyczne dostosowane do różnych rodzajów inteligencji wyróżnionych przez H. Gardnera (2002).
Wybór stanowiska pracy następuje według indywidualnych preferencji ucznia po przedstawieniu przez nauczyciela zadań i sposobu pracy przy każdym ze stanowisk. W zależności od preferencji poznawczych uczniów należy zorganizować następujące ośrodki:
– ośrodek zawierający różne materiały do pisania i czytania w połączeniu z obrazkami bądź konkretnymi przedmiotami, różne narzędzia do pisania i różne rodzaje papieru, magnetofon ze słuchawkami, kukiełki bohaterów
– ośrodek plastyczny ( wizualno- przestrzenny) z farbami, bądź kredkami, kartą papieru i gotowymi podpisami, pędzle, ołówki
– ośrodek muzyczny ze słuchawkami i nagraną piosenką tematyczną zawierającą różne struktury językowe potrzebne do opanowania
– ośrodek zawierający zadanie ruchowe do wykonania, w zależności od tematu np. sklep, restauracja, maski kostiumy przykładowe role do odegrania
– ośrodek ( matematyczno- logiczny) z materiałami na logiczne myślenie, łamigłówki, krzyżówki, puzzle czy elementy do uporządkowania, gry liczbowe, układanki
– ośrodek interpersonalny: miejsce do pracy w grupie i wspólna zabawa językowa
– ośrodek intrapersonalny: wydzielone miejsce do samodzielnej pracy, zadanie z refleksją
Ośrodki te spełniają jednocześnie funkcje środków dydaktycznych (Grzegorzewska 2009, s.151).
Organizacja wyżej omówionych ośrodków językowych ma na celu wyzwolenie wśród uczniów „aktywnej interakcji językowej (Polok 2000, s. 116).
Ze względu na początkowy etap edukacyjny oraz związaną z nim fazę rozwoju uczniów- etap operacji konkretnych. Cały materiał leksykalny wsparty został obrazkami ułatwiającymi posługiwanie się wprowadzanym słownictwem.
Uczniowie prezentują efekty swojej pracy, mówią, co było dla nich ważne, którego zadania nie chcieliby zrobić, co było dla nich najtrudniejsze, a co banalnie proste. Nauczyciel ocenia każdego ucznia w formie oceny kształtującej (Brudnik 2003, s. 101).
Opisane wyżej zajęcia z języka obcego wspomagają niewątpliwie różnicowanie wymagań, uwzględniając wiele metod aktywizujących, które opierają się na zainteresowaniach uczniów. Płynie z tego niewątpliwie wiele zalet, które opisuje E. Brudnik następująco:
- Nie wszyscy uczniowie robią na lekcji to samo zadanie.
- Uczniowie wybierają zadania do wykonania z kilku propozycji.
- Uczniowie pracują w rożnym tempie, dostosowanym do siebie.
- Uczniowie sami wyznaczają sobie czas wykonania zadania.
- Uczniowie są pewni, że poradzą sobie z wymaganiami postawionymi przez nauczyciela ( Brudnik 2003, s. 87).
Zróżnicowane zajęcia językowe pod kątem inteligencji wielorakich mogłyby znaleźć zastosowanie po uprzedniej diagnozie uczniów przy pomocy narzędzi opisanych w rozdziale III.
Analiza mocnych i słabych stron uczniów, pozwala na odgórne przyporządkowanie zadań określonym osobom, które miały na celu rozwijanie ich silnych stron, bądź też ćwiczenie słabych, sprawiających trudności, słabo rozwiniętych. Pierwotne założenie scenariusza, zakładające dowolność uczniów w wyborze ćwiczeń wydaje się być jednostronne i mało zasadne do stosowania cały czas. Wspieranie naturalnego rozwoju uczniów zakłada, bowiem ich uprzednią diagnozę, dzięki której możliwe jest grupowanie uczniów o zbliżonych profilach inteligencji.
Lekcje heterogenne, zindywidualizowane, opracowane ze względu na inteligencje wielorakie to alternatywa dla tradycyjnych jednostek lekcyjnych. Wymagają one jednak ogromnego nakładu pracy nauczyciela przed zajęciami, jak również szerokich możliwości finansowych. Z powyższych względów wynikają jednocześnie ograniczone możliwości ich zastosowania.
Zastosowanie koncepcji IW H. Gardnera (2002) stwarza doskonały sposób na indywidualizowanie kształcenia. Należy zatem potwierdzić tezę postawioną na początku trzeciego rozdziału, iż zastosowanie teorii inteligencji wielorakich podczas zajęć edukacyjnych z języka obcego stwarza szansę na zwiększenie możliwości wszechstronnego rozwoju uczniów.