Mózg jest sterem wszelkich ruchów człowieka.
Kiedy do Ciebie mówi podnieś rękę, ręka unosi się. Kiedy zachęca zrób obrót, działasz kręcąc się w prawą lub lewą stronę.
Mózg ludzki odpowiada za każdy rodzaj ruchu, wykonywany przez człowieka. Jest ona zawsze celowy, uporządkowany i złożony.
Dzięki koordynacji układów funkcjonalnych wykonujemy bardzo zaawansowane sekwencje ruchowe.
Praksje to ruchy narzędziowe, celowe, podejmowane w sposób intencjonalny, przebiegające według określonych strategii.
Tak to niesamowita zdolność kory mózgowej do sterowania wszelkimi złożonymi sekwencjami ruchów człowieka.
Jakie są zatem podstawowe elementy wykonywania ruchów przez człowieka?
Przede wszystkim musimy sobie uświadomić, że to, w jakiej pozycji znajduje się nasze ciało, warunkuje informację, która płynie do mózgu. Umysł ludzki jest w stanie określić warunki w jakich odbywa się ruch.
Następnie mózg musi opracować polecenia wykonawcze. Przeprowadza zatem testy, aby sprawdzić i skorygować ze schematem wykonywania czynności.
Odbywa się to w ruchowych okolicach kory mózgowej.
Apraksja zatem będzie określała zaburzenie w wykonywaniu złożonych czynności ruchowych.
Człowiek może utracić zdolność wykonywania pewnych wyuczonych, utrwalonych na drodze doświadczenia, celowych ruchów pomimo braku niedowładu lub utraty czucia.
Aleksander Łurija wyróżnia:
- Apraksję dynamiczną
- Apraksję kinestetyczną
- Apraksję przestrzenną
- Apraksję czołową
Związane są z nimi podstawowe defekty.
Spróbujmy omówić każdą z nich.
Apraksja dynamiczna, kinestetyczna, eferentna, to utrata płynności ruchu. Osoba dotknięta tym zaburzeniem wie, że aby wykonać daną czynność musi wykonać trzy elementy, ale nie wie jakie. Występuje ona zazwyczaj w masywnym uszkodzeniu okolic przedruchowych.
Apraksja kinestetyczna, aferentna, dotyczy ona odtwarzania tylko na podstawie odczuć kinestetycznych, na przykład „ręka łopata”, chory ma trudności z ułożeniem ręki.
Apraksja przestrzenna, inaczej konstrukcyjna, dotyczy trudności przy wykonywaniu czynności wymagających prawidłowej organizacji ruchu w przestrzeni. Programowanie, inicjowanie i kontrola czynności są zachowane. Chory nie posiada zdolności do odtwarzania wzorów, kopiowania rysunków, czy też dopasowania garderoby do części ciała.
Praksje przestrzenne to również rozumienie przyimków określających miejsce: „nad, pod, powyżej obok”, to również rozumienie dopełnienia. Jest różnica w odbiorze słów : „brat szefa i szef brata” lub rozumieniu relacji przestrzennych, np. „ile więcej? Ile razy więcej?”
Apraksja przestrzenna zlokalizowana jest w okolicach ciemieniowo- potylicznych kory lewej lub prawej półkuli mózgowej.
Apraksja czołowa, pseudoapraksja, to zaburzenie na poziomie podejmowania zamiaru oraz intencji wykonania czynności motorycznej. Chory ma trudności w hamowaniu wzbudzonej reakcji ruchowej oraz brak mu krytycyzmu w działaniu.
Apraksja czołowa zlokalizowana jest w korze przedczołowej.