Samosterowność jest jedną z najważniejszych umiejętności ucznia.
To dzięki niej proces uczenia się bazuje na motywacji wewnętrznej, a przez to jest głęboki.
Efekty uczenia się uczniów są również solidne i prężnie rozbudowane w zakresie wiedzy i umiejętności uczniów.
Jakie są obszary budowania samosterowności uczniów w szkole?
Przede wszystkim szkoły postawić muszą na bezpieczeństwo psychiczne uczniów, którego przejawem jest np. dawanie możliwości uczenia się na własnych błędach.
Popełnianie błędów to droga rozwoju ucznia, która nie w każdej szkole jest tak rozumiana. W wielu szkołach wciąż ocenia się przez pryzmat braków, nie dając przestrzeni uczniom na uczenie się na błędach.
Uczenie się na własnych błędach buduje doświadczenie i Stawarza możliwość kreowania wiedzy trwałej, w którą zaangażowany jest sam uczeń.
Wszyscy boimy się popełniać błędy.
Potrzebne jest wysokie poczucie wartości ucznia oraz bezpieczeństwo psychiczne, aby możliwa była praca z błędem.
To uczeń podejmuje próby budowania właściwych rozwiązań. Nauczyciel towarzyszy mu, poprzez zadawanie np. pytań pomocniczych.
W pracy z błędem warto stosować ocenę kształtującą, która wskazuje uczniom drogę rozwoju. Cały proces uczenia się jest monitorowany w ten sposób przez nauczyciela.
Drugim ważnym czynnikiem samosterowności są precyzyjne oczekiwania oraz rozwojowa informacja zwrotna, która służy uczniom do uczenia się.
Ten czynnik wiąże się również z budowaniem celów lekcji i formułowaniem kryteriów sukcesu.
Dzięki tak prowadzonej lekcji uczeń wie, co jest istotne w lekcji i potrafi wyodrębnić elementy kluczowe dla budowania indywidualnej wiedzy całościowej.
Podczas gdy cel wyznacza azymut rozwojowy ucznia, kryteria sukcesu skupiają się na wskazaniu konkretnych dróg dojścia do celu, w tym m.in. wiedzy i umiejętności.
Najtrudniejszym elementem jest udzielanie przez nauczycieli informacji zwrotnej, która służy rozwojowi uczniów.
Codzienna praca nauczyciela nad rozwijaniem techniki udzielania informacji zwrotnej to obowiązek doskonalenia zawodowego każdego nauczyciela.
Wśród czynników sprzyjających budowaniu samosterowności wymienia się również wydzielenie czasu na rozmowę z uczniom, która sprzyja budowaniu relacji.
W budowanie relacji wpisuje się dialog oparty na wartościach, m.in. zaufaniu, szacunku, wiary w ucznia.
Budowanie relacji zaczyna się w momencie uświadomienia sobie, że jesteś partnerem do rozmowy ucznia. To definiuje również język komunikacji i zakłada porozumienie na wielu płaszczyznach.
Refleksja uczniowska powiązana jest z samooceną. Kreuje ona samodzielną możliwość organizowania własnego procesu uczenia się.
Podsumowanie każdej lekcji indywidualnie przez uczniów wpisuje się w budowanie efektywnej nauki.
Nauczyciele tworzą natomiast warunki i czas na taką refleksję w klasie szkolnej.
Refleksja uczniowska nawiązuje do własnych doświadczeń i stwarza sens. Poczucie sensu natomiast wpływa na motywację uczniów do nauki.
Stawianie wyzwań uczniom i łączenie procesu uczenia się z możliwością dokonywania wyborów przenosi ucznia w indywidualny świat personalnej nauki, skrojonej na miarę ucznia.
Samodzielność uczniów wpisana jest w proces uczenia się i prowadzi do samodzielnego poszukiwania wiedzy, rozwiązań, wymyślania pomysłów.
Rozwijanie uczniów polega na motywowaniu ich do poszukiwania nieszablonowych rozwiązań starych problemów.
Poczucie wpływu uczniów na to, co się dzieje na lekcji staje się w tym ujęciu świadomym wyborem uczniów, dotyczącym nauki i kształtowania własnego procesu uczenia się.
Nauczyciele powinni również dostrzegać sukcesy uczniów, które nie zawsze są spektakularne. Chodzi raczej o regularne dostrzeganie kroków na przód, które czynią uczniowie codziennie w procesie uczenia się.
Wiara w sukces uczniowski to czynnik o wiele ważniejszy niż samo przekazywanie wiedzy, ponieważ decyduje ona o temperaturze uczniowskich motywacji do pracy.
Na podstawie: Materiał CEO dla słuchaczy „Studiów Podyplomowych Liderów Oświaty”.