W ewolucyjnym rozwoju gatunku ludzkiego dominuje teza, że każdy z nas posiada trzy mózgi. Mózg gadzi reguluje funkcje życiowe, bezpieczeństwo, obrona terytorium.
Do podstawowych struktur mózgu gadziego zaliczmy: pień mózgu, układ limbiczny związany z emocjami.
Prawa półkula widzi las, a lewa pojedyncze drzewa.
Zdolność prawej półkuli do postrzegania całościowego idzie w parze ze zdolnością prawej półkuli do postrzegania szczegółów.
Kora mózgowa dzieli się na płaty, lewy i prawy.
LEWA PÓŁKULA MÓZGU:
- LOGIKA
- ANALIZA
- DZIAŁANIE SERYJNE
- KONCENTRACJA UWAGI
- MYŚLENIE ABSTRAKCYJNE
- LINIOWE PRZETWARZANIE DANYCH
- ŚWIADOMOŚĆ, KONTROLA
PRAWA PÓŁKULA MÓZGU:
- INTUICJA
- SYNTEZA
- PAMIĘĆ DŁUGOTRWAŁA
- DZIAŁANIE CAŁOŚCIOWE
- RYTM
- POBIEŻNY PRZEGLĄD
- MYŚLENIE OBRAZOWO- KONKRETNE
- ORIENTACJA PRZESTRZENNA, SZEROKI KĄT
- DZIAŁANIA AUTOMATYCZNE
Stąd w terapii osób z afazją stosuje się różne strategie ćwiczeniowe w zależności od rodzaju, afazji, związanego z nią defektu oraz stymulowania prawej bądź lewej półkuli mózgowej.
Lewa półkula mózgowa odpowiedzialna jest za słyszenie, pisanie, mówienie i rozumienie wypowiedzi. Struktury synaptyczne szczegółowo analizują składnię, planują wypowiedź oraz odpowiadają za jej linearny układ.
Lewa półkula odpowiedzialna jest za zadania związane z fonologią oraz semantyką mowy, a więc procesy tworzenia treści słownych.
Szybkie i dokładne przetwarzanie słów słyszanych i czytanych, prawidłowe rozpoznawanie liter, przetwarzanie słuchowe, np. w zakresie bezsensownych sylab, to również efekt prawidłowo funkcjonującej półkuli lewej.
Prawa półkula to muzyka. Odpowiedzialna jest ona również za rozumienie języka pozawerbalnego. Gesty, mimika, intonacja, akcent, prozodia afektywna mieszczą się w szerokiej kompetencji prawej części mózgu ludzkiego.
Ciekawostką jest również, że odpowiada ona również za na przykład porządek wydarzeń w narracji, tworzonym opowiadaniu oaz za formułowanie końcowego morału opowieści, formułowanie wniosków innego typu.
Prawa półkula mózgu to rozumienie metafor, znaczeń ukrytych, podtekstów, słów nie wypowiedzianych wprost. To ona doskonale radzi sobie z odczytywaniem ironii lub sarkazmu.
Prawa półkula mózgowa interpretuje świat przez interlokutorów. Charakterystyczną cechą jest również emocjonalna ocena zjawisk rzeczywistości. System przekonań i wartości oraz kontekstowe i sytuacyjne uwarunkowania konkretnych zachowań komunikacyjnych czerpią swoje źródło w prawidłowym funkcjonowaniu prawej półkuli mózgu.
Prawa półkula odpowiada zatem za elementarne zdolności językowe.
Do podstawowych poglądów na temat związku czynności psychicznych człowieka ze strukturami mózgu należą:
- Nurt wąsko lokalizacyjny, który zakłada, że każda funkcja psychiczna człowieka reprezentowana jest w ściśle określonej okolicy kory półkul mózgowych. Są to tak zwane ośrodki funkcji. Uszkodzenie ośrodka danej funkcji znosi lub zaburza tę funkcję, co prowadzi do afazji.
- Kierunek koneksjonistyczny uwzględnia obok idei korowych, a więc ośrodków reprezentujących poszczególne funkcje, koncepcję wzajemnych połączeń między ośrodkami korowymi oraz połączeń korowo- podkorowymi. Mechanizm afatycznych zaburzeń mowy tłumaczy przerwaniem włókien nerwowych łączących określone okolice mózgu.
- Nurt antylokalizacyjny, całościowy, holistyczny zakłada, że istnieje ścisła lokalizacja funkcji psychicznych w mózgu. Wyższe czynności psychiczne nie posiadają swoich ośrodków, nie są powiązane żadnymi wyodrębnionymi strukturami, lecz są wynikiem czynności mózgu jako całości. Zgodnie z tą koncepcją zasada lokalizacji może dotyczyć funkcji psychicznych, co sugeruje, że mózg jest narządem czynnościowo zróżnicowanym. Nurt ten wiąże występowanie afatycznych zaburzeń mowy z dysfunkcją jednego czynnika określanego, jako zdolność do tworzenia symboli i posługiwania się symbolami w komunikacji werbalnej.